Nederland is een raar landje. Enerzijds willen we dat we niets van elkaar weten, beschermen onszelf tegen te grote inbreuk op onze privacy, maar zijn anderzijds o zo benieuwd wat onze buurman verdient. Dat lijkt tegenstrijdig. En vaak is ons voyeurisme subtiel verborgen in schijnbaar de doodnormaalste dingen.
In de jaren zeventig had men een idee over wonen. Je kon in ons te kleine land geen appèl doen op genoeg vierkante meters binnen, dus moest een woning ruim en licht lijken. De huizen werden hierom voorzien van grote ramen, zodat de kamer veel groter leek. Het directe gevolg was dat de hele buurt binnen kon kijken. Nou, dat was ook weer niet de bedoeling. De ramen werden in no-time behangen met dikke gordijnen en luiken. Met die huizen is nog iets aan de hand. Nergens ter wereld kun je aan de buitenkant van een huis zien oft het een koop- of huurwoning is. In Nederland wel. Doordat het huurwoningbezit voor meer dan 90% in handen is van coöperaties zijn ook alle huurwoningen voorzien van dezelfde kleur voordeur. En dan weet je het als toeschouwer al. Bijkomend effect is dat een groot deel van onze woonwijken dodelijk saai en vreselijk opgeveegd zijn. Zelfs bij hulpverlening wordt onze nieuwsgierigheid -zoals ik dit voyeurisme ook wel wil noemen – bevredigd. Alleen in Nederland kun je al van een kilometer af horen of er een brandweerauto of een ziekenauto komt aanscheuren. Niet dat het voor de weggebruiker iets uitmaakt; je moet toch opzij bij zowel een twee- als drietonige hoorn. Maar je weet tenminste waarvoor je opzij moet. Een ander voorbeeld is de auto. Ook Nederland is één van de weinige landen waar je in de meeste gevallen direct aan het kenteken kan aflezen wanneer het blik de fabriek heeft verlaten. Dat is belangrijke informatie. Op TV is het al niet anders. Het is allemaal begonnen met de uit het zogenaamde puriteinse Amerika overgewaaide reality-TV, waarbij de cameraploegen op de hoek van de straat stonden te wachten op het eerstvolgende ongeluk of de volgende brand. Dit alles wordt pijnlijk duidelijk in beeld gebracht en is gespeend van iedere vorm van terughoudendheid ten opzichte van de slachtoffers en hun omgeving. Deze week werd hierover door één van de familieleden van de slachtoffers van Volendam-ramp in het openbaar op afgegeven. We hebben eveneens uit Amerika overgewaaide Nederlandse remakes van soorten Jerry Springer-shows op TV, waar de meest absurde relatieproblemen soms letterlijk bloot worden gelegd. Ook dit beginnen we al normaal te vinden. Het toppunt van voyeurisme is wel een Nederlandse John de Mol-vinding: Big Brother en de Bus. Stop een aantal mensen een aantal weken bij elkaar en breng alles -maar dan ook alles- in beeld. Smullen, hoewel bij de tweede cyclus de Nederlander al enigszins geeuwend zich langzaam van het scherm afwendde. Het verveelt toch snel. Waar kun je nu eigenlijk nog lekker gluren? Op het strand loopt iedereen schromeloos half naakt rond, de mensen zitten voornamelijk achter de luiken te cocoonen dus er gebeurt niets meer op straat en op TV is alles al vertoond. Met de komst van webcams op elke hoek van de straat kan binnenkort onder het mom van beveiliging half Nederland de andere helft vanuit zijn luie stoel in de gaten houden. Ondertussen is er een nieuwe privacywet ingevoerd, want zonder regeltjes kunnen we niet leven. Vandaar dat gefortuneerde Nederlanders vaak aan het einde van hun loopbaan vertrekken naar het buitenland, wanneer ze de priemende ogen in hun rug beu zijn. Eindelijk rust.