Ik woon zowat mijn hele leven in Dongen en heb Dongen flink zien veranderen. In mijn jeugd liep de Lage Ham nog regelmatig onder water toen er nog getijden waren in de Biesbosch. Dongen wil zijn centrum aantrekkelijker maken en daardoor is men bezig een centrumplan te ontwikkelen. Niet zoals in Tilburg door alles af te breken, maar te kijken wat nu typisch is voor een Midden-Brabants dorp en dat vast te houden.
Een beetje een laat besef, want Dongen is al voor een groot deel verwoest als het gaat om haar cultureel erfgoed. Dongen is van oorsprong een dorp met een lintbebouwing. Eigenlijk twee straten, de Ham en de Tramstraat die in elkaar overgaan. Tijdens de raadsinfoavond begin september heeft een stadsplanologisch bureau uitgerafeld welke kwaliteiten ons dorp heeft. De belangrijkste kenmerken van de bebouwingen zijn verzameld in een kwaliteitskaart en als deze kaart is afgetikt moet iedere huiseigenaar aan het lint zich hieraan houden. Vrij lastig want tot voor kort trok niemand zich wat aan van de oorsprong, sloopte men weg wat niet meer nodig was en zette er vaak foeilelijke functionele gebouwen voor terug; vooral na 1970. Als dat lint in zijn glorie hersteld moet worden is er heel wat te doen. En u als burger mag meedenken. U kunt aangeven welke panden aan het lint in het centrum zeker niet mogen worden weggehaald. U kunt dit bij de gemeente aangeven en suggesties doen voor de kwaliteitskaart. Als uiteindelijk de kwaliteitskaart wordt goedgekeurd dienen alle huiseigenaren aan het lint in het centrum zich aan de regels te houden. Daarmee zal ook niet iedereen blij zijn, maar het is zoals een restauratie van een slecht gebit. Aan de basis doe je niets, je zorgt dat het er weer goed uit komt te zien. Inmiddels zijn alle kiezen al uit het centrum getrokken om deze metafoor maar eens door te trekken. Typerend voor Dongen was dat er overal in het dorp fabrieken en boerderijen stonden. In de waan van de wederopbouwontwikkelingen zijn al deze fabrieken verdwenen: eerst naar Tichelrijt en de Wildert en later weg. Niemand kwam toen op het idee om de oorspronkelijke fabrieksgebouwen van hun functie te ontheffen en te gebruiken als woon- of winkelbestemming. Als men nu een loft zou kunnen krijgen in de voormalige looierij van Offeciers of de fabriek van van Boxtel, zou men hiervoor in de rij hebben gestaan. Nee, vanuit het hokjesdenken zijn al deze gebouwen gesloopt en door foeilelijke mislukte woonprojecten vervangen. De openbare ruimte in het centrum, afgezien van het Wilhelminaplein, dat wonderwel de strijd heeft doorstaan, ondanks zijn onaantrekkelijkheid, is opgesloten en nodigt niet uit om het centrum te bezoeken. Ook met de goedbedoelde kwaliteitskaart in de handen zal dit niet veranderen. De aandacht is bovendien verlegd van een centrumplan tot een verzameling van oplossen van problemen rondom sociaal-culturele bestemmingen kerken en wat nog zij. Het lijkt voordelig zo’n packagedeal, maar het kan ook het effect hebben van een kerstpakket. Aardig aangeboden, maar het is een ratjetoe en niemand zit erop te wachten, al is de verpakking nog zo mooi.