Het is het einde van het jaar. En dan begint de grote bedelronde. Het klinkt een beetje oneerbiedig, maar zo voel ik het wel: de goede doelen zijn nooit zo actief als op het einde van het jaar. Goede doelen houden zich bezig met maatschappelijke of wetenschappelijke achterstand, die via overheden en bedrijven te weinig aandacht krijgen. Dat kan zijn omdat er gewoon te weinig geld kan worden verzameld via overheden om scheefgroei te voorkomen; het kan ook zijn dat de besturing van het geld internationale afspraken overtreft, waardoor niemand zich verantwoordelijk voelt.
Of het zijn doelen waar bedrijven en overheden geen winst uit kunnen halen en dus worden vergeten. Gezien de talrijke instellingen en doelen kun je zelf bepalen waar je je geld aan wilt besteden. Vind je belangrijk dat bepaald medisch onderzoek moet worden uitgevoerd voor nieren, hart of lever: er is een stichting voor. Wil je dat er gestreden wordt tegen onrecht –voor zover je het er mee eens bent- dan heb je: mensenrechtenorganisaties, milieuactivisten etc. Maar ook de inzamelingen voor plaatselijke doelen, zoals verenigingen, behoud van gebouwen, voedselbanken etc, zijn op het einde van het jaar actief. En dan niet te vergeten de televisieshows met BN-ers, die geld van je willen hebben voor vaak grote doelen. Goede doelen zijn vaak verpakt: koop je lot voor een loterij, dan gaat er een deel naar een goed doel. En is het wel een goed doel? Zijn ze zelf niet het goede doel. Het blijkt dat grote goede-doeleninstellingen enorme bedragen op de bank hebben staan, of met een beetje pech in een ineengestorte aandelenportefeuille, en feitelijk te weinig doen met het geld, dat wij ze toevertrouwen. Daarom is er ook een keurmerk, zodat je kunt bepalen welk doel het beste bij je past en het geld op de goede plek terecht laat komen. Er zijn zelfs goede doelen die ervoor zorgen dat je fiscaal constructies kunt maken om een optimum te vinden tussen je ruimhartigheid en fiscale aftrekbaarheid. De fiscale aftrekbaarheid vind ik wel gedoe. Ik begrijp dat het de mensen aantrekkelijk moet worden gemaakt om gelden te geven, maar als je niet één of twee grote doelen steunt, maar aan alle collectes meedoet, links en rechts onverstuurbare kaarten koopt, een vaag abonnementje neemt op een serie boeken voor de goede zaak of een enquête invult en daarbij tevens een bescheiden storting kunt doen; dan is dat teveel versnippert om voor 1 april het jaar daarop inzicht te krijgen. Waar ik me hoe langer hoe meer aan ga storen bij goede doelen zijn de apparaatkosten. Uitgekiende, dure communicatiemiddelen worden ingezet om de klant te binden en zogenaamd inzicht te verstrekken van het goede doel. Glossy folders, tijdschriften, nog meer bedelbrieven ook al geef je ruimhartig: het kan niet op. Dat hoeft voor mij niet. Ik snap wel dat de doelen moeten werken aan hun naamsbekendheid, maar eenmaal aan je gebonden wil ik eigenlijk niets meer horen van deze club, alleen de afschrijvingen. In deze moderne tijd is het heel goed mogelijk zonder grote kosten te maken een website in te richten met de activiteiten van de goede doelen. Eenmalig weggezet op de site kan iedere donateur of toekomstige donateur gaan kijken wat er met je geld gebeurt. Wil je actief op de hoogte gehouden worden dan kun je mail ontvangen of een RSS-feed koppelen aan je browser. Zo kan er meer geld worden besteed aan het feitelijke doel. Toch hoop ik dat er iets gaat veranderen. Dat goede doelen, geen goede doelen meer zijn, maar noodzakelijke verantwoordelijkheden van overheden en bedrijven om te komen tot een duurzamere samenleving. Voorzichtige initiatieven poppen op en zeker met deze kredietcrisis beginnen mensen te beseffen dat het westerse model waarin alleen groei centraal staat, leidt tot grote ongelijkheden, graaicultuur en onverantwoorde inbreuk op onze schaarse grondstoffen. En al de politieke stromingen die Nederland op slot willen doen en zich afwenden van de feitelijke problemen om zelf zogenaamd veilig en geborgen te kunnen zijn hebben het helemaal mis. Globalisatie is onafwendbaar, maar moet in een andere spiraal terecht komen, met veel meer respect voor elkaar en onze omgeving. Besef van burgers, bedrijven, overheden en goede doelen helpt daarbij. Ik zal goede doelen altijd blijven steunen, maar zal kritischer worden hoe de organisaties het geld besteedt. Als donateur hoef ik niets terug, alleen de aan zekerheid stellende verwachting dat het geld goed terecht komt. Daar moeten de goede doelen aan werken.