Je zou denken dat wij in deze wereld onderhand eens een stapje op zouden moeten schuiven in de beschaving. En dan bedoel ik de goede kant uit. Helaas moet ik anders constateren. De verdraagzaamheid tussen tegengestelde groepen wordt hoe langer hoe minder en de conflicten nemen zeker niet af. Eén van de belangrijkste redenen dat er conflicten zijn, is dat groepen in de gelegenheid zijn zich te organiseren en te bewapenen en zo, langs niet-democratische weg, hun wil op gaan leggen aan anderen. Aan dat organiseren kun je niet veel doen en moet ook kunnen plaatsvinden. Als mensen het niet eens zijn met beleid hebben ze het recht hun mening te uiten en volgelingen te zoeken. Belangrijk daarbij is dat kerk en staat zijn gescheiden.
Overal waar dat niet zo is, zie je dat de democratie feitelijk niet opgaat. Zeker ook omdat bij een gemengde kerk-staatsituatie er maar één kerk de baas kan spelen, waardoor de andere religieuze groeperingen in het land sowieso niet meetellen. Tot voor 50-60 jaar geleden was dit zelfs in Nederland zo, weliswaar niet formeel, maar in de praktijk wel. Je mocht bijv. als kind niet omgaan met een anders-gelovige. De secularisatie is hier in hoog tempo doorgegaan met als antwoord dat ook de van oorsprong wat mildere kerken zoals de Katholieken nu zich ook in dogmatische stellingen terugtrekken.
Meestal is religie de basis van conflicten.
Het ergste is natuurlijk als die conflicten zich gaan richten buiten het eigen territorium. Religieuzen hebben de vervelende eigenschap andersdenkenden te willen overtuigen. Het onderwerpen van andere landen gebeurt door oorlogen. Eén ding weet je zeker. Al onderwerp je het andere land: het duurt op zijn minst tot de laatste overlevende van de onderworpenen sterft, dat het conflict latent blijft bestaan. Bovendien zullen er altijd culturele verschillen blijven, want waarom was het anders een ander land?
Gewoontegetrouw wordt bij een onderwerping gebruik gemaakt van militair geweld. Mannen in soldatenpakken, tanks, op elke hoek een soldaat met een geweer, luchtsteun: erg indrukwekkend allemaal. Inmiddels is men wel zo wijs dat men de gewone burger op straat voor het “goede” doel wil paaien –ook de militairen- waarin vooral Nederland, met zijn aloude koopmansgeest, militair blijkbaar goed in slaagt. Maar als de militairen zijn vertrokken laait de boel toch weer op als een veenbrand. Bovendien blijkt de traditionele vorm van oorlogvoering niet opgewassen tegen de guerilla-activiteiten –vaak terrorisme genoemd- van het te onderwerpen land.
Niet doen dus. Laat de beschaving spreken en als je iets nodig hebt van elkaar, doe dit dan door onderhandelen: ik wat – jij wat.
Eigenlijk dus: weg met het leger. Toch ook weer niet. Want een stel geoefende mannen en vrouwen, die in een groot team kunnen opereren heeft de wereld wel nodig. Je ziet dat bij natuurrampen –vaak in de kiem door de mens zelf veroorzaakt- de hulpverlening maar moeizaam op gang komt. En het lijkt wel alsof de rampen zich in hoog tempo vermenigvuldigen. Vaak zijn er in het getroffen land geen middelen, geen coördinatie en geen geld om de ramp te lijf te gaan. Als we de legers nu eens gaan inzetten voor uitsluitend hulpverlening: een mondiale brandweer en medische en maatschappelijke hulpverlening, waarbij de technieken en hulpmiddelen van de militairen worden ingezet rampen te bestrijden in gecoördineerd verband, dan zijn we goed bezig. Dus geen Apache-aanvals-helicopters, maar Chinooks, die branden kunnen blussen en mensen kunnen afvoeren: geen geweren meer, maar schoppen en EHBO-middelen.
Dan zetten we stappen vooruit in de beschaving en hoeven we niet voor elke overstroming apart in de buidel te tasten en naar gelang de bestemming wel of geen gulle gift te geven. Een mens is een mens en zou het recht moeten hebben om geholpen te worden als buiten zijn schuld de wereld dreigt te vergaan. Laten we dat opnemen in de universele rechten van de mens en eens ophouden met oorlog voeren.
Amen