Wellicht het meest kenmerkende gebouw in Dongen is de Laurentiuskerk op de hoek van de Hoge Ham en de Gasthuisstraat. Sinds eind jaren twintig siert de koepelkerk, zoals hij in de volksmond wordt genoemd, het Dongense straatbeeld. Maar voor de zoveelste maal stapelen er zich donkere wolken boven deze kerk vernoemd naar de heilige Laurentius. Laurentius was martelaar tijdens de Christenvervolging in de derde eeuw. Hij verdeelde de rijkdommen van de kerk onder de armen om te voorkomen dat de schatten in Romeinse handen kwamen. Dat heeft hij met de dood moeten bekopen. De vergelijking met de Heilige Laurentius en de naar hem genoemde kerk gaat daarom ook op, omdat ze beide platzak waren voordat ze stierven; want zo slecht staat het er wel voor met de H. Laurentiuskerk. Het is sowieso nooit zo goed gegaan met Laurentiuskerken in Dongen.
Na een kapel als voorloper werd de eerste echte weggezet aan de Kerkstraat –hoe toepasselijk- ergens aan het einde van de middeleeuwen. Door de reformatie kwam de kerk in handen van de protestanten en is nooit meer katholiek geworden. Door slecht onderhoud stortte in de jaren 20 vorige eeuw bovendien het middenschip van deze kerk in, waardoor het één van de zeldzame ruïnekerken werd van Nederland. Na de reformatie moesten de katholieken onderduiken in schuurkerken – in totaal twee.
De ergens rond 1870 gebouwde waterstaatkerk in de Hoge Ham, was ook al geen lang leven beschoren en had al een blikseminslag in 1876 en brandde in 1917 geheel af, waarna de bijzondere koepelkerk, een ontwerp van de beroemde architect Joseph Cuypers, werd opgericht. Volgens mij is zelfs de naam Dongense Pee, zoals Dongenaren worden genoemd tijdens carnaval, een verwijzing naar de vorm van de oranje bakstenen pannen-koepel, die op een afstand op de bovenkant van een winterwortel lijkt.
Een aantal jaren geleden wilde het kerkbestuur de kerk onttrekken van de katholieke eredienst vanwege de hoge beheerskosten en te kleine gebruikersgroep. Ondanks veel protesten zijn destijds wel de Paulus- en St. Josephkerk afgestoten, maar brak er bijna een volksopstand uit toen er ook plannen waren om de Laurentiuskerk te sluiten en zelfs te slopen.
Nu zijn we een aantal jaren verder. Het aantal kerkgangers is zodanig laag geworden dat in plaats van de grote Laurentiuskerk de kapel bij de nonnen groot genoeg is om de huidige kerkgangers een plaats te geven. Behalve wellicht met Kerstmis, waarbij de hypocriete katholieke gemeenschap voor zichzelf een volle aflaat cadeau doet om toch één keer per jaar naar de kerk te gaan.
Met een zodanig kleine kerkgemeenschap, die door het fundamentalistische werk van de huidige katholieke kerkheren alleen maar zal krimpen, wordt het aanhouden van zo’n monumentaal gebouw wel erg kostbaar. Het gebouw is bovendien een rijksmonument dus slopen of zo is er niet bij.
Het gebouw heeft bovendien als nadeel dat het niet zo gemakkelijk multifunctioneel te maken is. De hoge exploitatiekosten zullen een blok aan het been blijven voor welke gebruiker dan ook.
Als het kerkbestuur opnieuw het gebouw wil slopen of verkopen; hoe staat de Dongenaar hier tegenover? Is hij bereid –in slechte tijden- extra geld te geven om dit gebouw in een behoorlijke staat te laten? Is er iemand die zich waagt aan een herbestemming voor dit gebouw?
Het water staat de kerkgemeenschap aan de lippen. Het inhoudelijke werk staat zwaar onder druk vanwege de enorme exploitatielasten en begrijpelijkerwijs is men daarom op zoek naar een financieel haalbare oplossing. Moet wellicht de gemeente het gebouw kopen net zoals ze ook het Schouw hebben gekocht om de eigenaren uit de gevarenzone te houden? En wat moeten we er dan mee? Terwijl andere geloven minder moeite hebben hun volgelingen te binden zie je hoe vooral de katholieke kerk veel moeite doet haar volgelingen weg te jagen. Het is dan ook wel een stuk aan hun zelf te danken dat er nu allerlei financiële problemen in de katholieke kerk en dat de jas nu veel te groot wordt. Religie is opium voor het volk beweerde Karl Marx ooit, maar de katholieken lijken behoorlijk te zijn afgekickt. De discussie rondom de koepelkerk zal de komende tijd behoorlijk oplaaien. Houd daar alvast maar rekening mee. O fors, o fatum scelaratum atque impium.