De crisis houdt aan en is helaas nog maar net begonnen. Sommige mensen denken dat we het ergste hebben gehad, omdat er toch nog veel mensen aan het werk blijven, maar ik vrees dat ze zich vergissen. Een aantal aanwijzingen dat het echt slecht gaat tekenen zich duidelijk af. Om te beginnen zit de huizenmarkt op slot. Met een normaal salaris kun je geen huis meer kopen en iedereen die wil verhuizen gaat pas echt zoeken als het oude huis is verkocht. Dat vertraagt het economisch verkeer flink: geld moet rollen. Je ziet wel dat daardoor de huizenprijzen dalen. Dat lijkt leuk, maar als je een aflossingsvrije tophypotheek hebt, kan de hypotheek hoger uitvallen dan de vrije verkoopwaarde van het huis. En zeker als er dan een woekerpolis is afgesloten om ooit te kunnen aflossen, dan loop je gerede kans dat je bij verkoop een restschuld overhoudt en de hypotheekbank moeilijk gaat doen. Ook al is de rente niet erg hoog: de banken zijn zeer voorzichtig met financieren; bang dat ze zijn dat ze huizen gedwongen moeten verkopen, ver onder de verkoopprijs. Zware tijden voor onze economie.
Een tweede aanwijzing is het pensioen. De pensioenverzekeraars moeten minimaal een rendement van 4% maken, maar door de lage rentestand is deze renteopbrengst niet meer te halen. In het verleden ging men dan wat risicovoller investeren, maar de toezichthouder en de verzekerden vinden dat doodeng, met de beurskrach van 2008 nog in het achterhoofd. Het gevolg: de pensioenen groeien te weinig aan om aan de oorspronkelijke verplichtingen te kunnen voldoen. Daarbij komt nog dat we gemiddeld ook ouder worden en de bevolking vergrijst. Gevolg daarvan: we moeten allemaal langer werken of de uitkeringen gaan naar beneden. En dan mogen we nog van geluk spreken dat we in Nederland geen omslagstelsel hebben, zoals in de rest van de wereld, waarbij de werkende bevolking betaalt voor de dan met pensioen zijnde ouderen. En wellicht krijgen we te maken met inflatie, omdat een aantal economieën binnen Europa grote tekorten hebben en we uiteindelijk de rente zullen moeten laten stijgen om de economie op gang te helpen. En dan zullen de pensioenverzekeraars dat rendement van 4% wel weer gaan maken, maar kun je met het pensioengeld door de geldontwaarding later niet uitgeven wat je zou verwachten.
De derde aanwijzing dat onze Gouden Eeuw voorbij is, is het gedrag van de overheid. Door rigoureus te gaan bezuinigen haal je de smeerolie uit het economische verkeer. Neem bijvoorbeeld de BTW-verhoging op cultuur en kunst. Deze volgens de PVV linkse hobby moet worden aangepakt en de geplande verhoging gaat nu in op 1 juli 2011. Daarmee worden de kaartjes 13% duurder waarmee cultuur en kunst hoe langer hoe meer elitairder worden. Hoezo linkse hobby? Ervan uitgaande dat aan de linkerkant niet het grote geld zit, snap ik die door ressentiment doordrongen geperoxideerde kop niet. (Met dank aan het Nationaal Dictee.)
Maar ook het fors bezuinigen van de lokale overheden verlamt het sociale en culturele leven in de steden en in de dorpen. Overal zie je dat er fors bezuinigd wordt op de culturele agenda en vooral nieuwbouwplannen op dit terrein worden van de kalender gehaald, zoals hier in Dongen en Oosterhout. De gemeentes moeten zich uitsluitend gaan richten op hun kerntaken, dat wil zeggen minder doen. En nu al blijkt dat de belangrijkste taken, zoals onderwijs en veiligheid niet kwalitatief op orde zijn door geldgebrek.
En verder ben ik van mening dat het uit Amerika komende Angelsaksische afrekenmodel niet meer werkt. Directeuren worden afgerekend op zogenaamde KPI’s: Key Performance Indicators, ofwel belangrijkste doelen, die dan zo zijn omschreven dat ze meetbaar gehaald kunnen worden. Door je alleen te concentreren op deze KPI’s vergeet de directeur dat hij voor een bedrijf werkt, dat op zichzelf ook een systeem is. Hij denkt uitsluitend aan het behalen van de eigen resultaten, zodat zijn bonus is veilig gesteld. Geen betrokkenheid, geen ons-gevoel.
De toezichthouder bewaakt transparantie en legt iedereen regels op waardoor de lust tot ondernemen behoorlijk is verziekt. Kijk naar het oosten zou ik zeggen; daar lacht men om dergelijke kortzichtige stupiditeit.
De Gouden Eeuw lijkt voorbij. De Nederlander wordt wereldvreemd en verstopt zich reactionair achter de dijken, terwijl we ooit geroemd werden vanwege onze handelsgeest en het maken van verbindingen. Nee, we kiezen nu alleen voor onszelf, waardoor –ondanks de opkomende armoe- we daarom steeds rechtser gaan stemmen. Wanneer gaan de ogen open?
De opkomst van goederen- en voedselbanken en dat in een relatief rijk land waar 10 % van zijn kinderen in armoe opgroeit, maakt me ernstig zorgen. Een land dat niet zo lang geleden nog behoorde tot de grootste 20 economieën van de wereld. Ik ben –zeker met een regering die overal op de rem trapt- niet optimistisch gestemd. Om met Midas Dekkers te spreken: “Ik ben een pessimist; dat voorkomt teleurstelling: het kan alleen maar meevallen.”
Vandaar toch prettige kerstdagen iedereen.