Het is geen spelfout, de titel van mijn column, en ik ben niet eens tegen een eenduidig reisdocument, maar de OV-chipkaart bezorgt je toch wel hoofdbrekens. Ik reis veel met de trein en wetende dat je binnenkort niet meer zonder OV-Chipkaart kunt reizen dacht ik, om de drukte voor te zijn, nu alvast een persoonlijke ov-chipkaart aan te vragen. Reizen deden we al sinds 1,5 eeuw met kaartjes. Eerst kochten we die bij een loket, en sinds pakweg 10-15 jaar bij een automaat. In het begin had je zelfs nog perronkaartjes. Dat betekende dat je niet op het perron kon komen zonder vervoersbewijs of een los kaartje, waarmee je bijvoorbeeld vanaf het perron je familie of vrienden kon uitzwaaien of begroeten.
Dat perronkaartje komt min of meer weer terug, want straks kom je zonder OV-chipkaart niet door de poortjes heen, die straks zullen sluiten. Een OV-chipkaart is er in twee varianten: een persoonlijke en een anonieme. Van de anonieme wil men ook nog een variant maken voor kinderen en ouderen, om kortingen te kunnen geven. Het verschil tussen beide kaarten zit in het gebruik. Rijd je gewoon van A naar B privé, dan is een anonieme OV-chipkaart een prima oplossing. Het is een soort chipknip, waarop je een saldo zet en waarmee je rondreist. Je houdt het pasje tegen een checkin-paaltje aan en als het ding gaat piepen kun je verder. Ga je de bus of trein uit dan houd je het pasje weer tegen eenzelfde paaltje en je reis is over.
Bij informatiepaaltjes kun je het saldo bekijken en bij bestelautomaten kun je het saldo aanvullen door een digitale overschrijving van je bankrekening te doen naar de pas. Het voordeel is dat er tijdens de reis niemand hoeft te knippen, betalen of stempelen in het openbaar vervoer, waardoor je sneller in en uit kunt stappen. Het scheelt kosten en tijd voor de chauffeur en de kans op skimming van je pas is ook kleiner, want je hoeft niet telkens een kaartje te kopen en een financiële transactie uitvoeren. Tot zover allemaal prima.
Met dit proces wordt het voor sommige deelnemers in het openbaar vervoer wel lastiger. Het is op zich duidelijker voor mensen met een beperking te snappen dat voor een dienst direct betaald moet worden, dan dat je dit vooraf allemaal moet organiseren. Ook het gebruik van allerlei infopaaltjes etc. zal voor bepaalde groepen nog niet zo simpel zijn. De tijd zal het wel oplossen, maar ik voorzie vooral in het begin problemen.
Ik wil niet anoniem reizen omdat ik de meeste treinreizen moet declareren bij mijn baas. Met een anonieme kaart kun je geen declaratieoverzichten printen, dus niet declareren vanwege het ontbreken van vervoersbewijzen en dus moet ik een persoonlijke OV-chipkaart aanvragen. Vervelend is dat je bij een persoonlijke OV-chipkaart moet kiezen in welke klasse je rijdt. Wil je dus soms 1e klas reizen terwijl je een 2e klas OV-chipkaart hebt, dan zul je een tweede kaart aan moeten schaffen. Voordeel van de persoonlijke kaart is dat de kaart geblokkeerd kan worden bij verlies of diefstal en automatisch kan worden bijgevuld. Bij het aanvragen van de persoonlijke kaart ging ik ervan uit dat alles digitaal zou kunnen. Deels klopt dit, maar ergens op het einde moet ik toch langs een bestelautomaat of loket om het proces af te maken. Dat is jammer. Ik ben begonnen bij de website van NS en doorgeleid naar OV-chipkaart.nl en enthousiast begonnen mijn gegevens in te vullen. Je moet een digitaal fotootje van jezelf hebben en zorgen dat je een digitale betaling kan doen van €7,50 voor de aanschaf van de kaart die vijf jaar geldig is. Alles keurig ingevuld en foto ge-upload, maar bij de betaling ging het mis. Op één of andere manier was de connectie tussen OV-chipkaart en de bank verbroken en alle werk voor niets. Nog eens geprobeerd: precies hetzelfde. Daarna thuis geprobeerd en jawel: het werkte.
De teleurstelling kwam vervolgens toen werd aangegeven dat het wel 1 à 2 weken kon duren voordat de kaart kwam. Daar is wel overheen te komen. Twee dagen later ligt de OV-chipkaart in de bus, veel sneller dan verwacht. Hoera! Dan heb je een OV-chipkaart, maar dan kun je er nog niets mee. Je moet een account aanmaken bij OV-chipkaart.nl en NS.nl om te zorgen dat je gebruik kunt maken van alle mogelijkheden zoals automatisch opladen, declaratieoverzichten etc. Op zich niet zo’n probleem, behalve dat het verwarrend is en je moet weer inlogcodes gaan onthouden. Je kunt je saldo via de NS automatisch opladen, maar ook via OV-chipkaart.nl? Staan er dan twee saldo’s op? Duidelijk is het niet echt, maar ik ga ervan uit dat één saldo voldoende is. Maar zover kwam ik aanvankelijk niet. Toen ik het automatisch bijschrijven wilde activeren, ging het mis. De kaart was nog niet opgenomen in de administratie. Pas na een paar dagen lukte het mij deze dienst te activeren. Dus nu snap ik hoe ze aan de 1 à 2 weken doorlooptijd komen. Ook ben ik er nog niet uit wat te doen bij overstappen. In het instructiefilmpje bij OV-chipkaart zegt men dat men bij elke voertuigwijziging moet uitchecken, (ook voor de trein), maar de NS geeft aan dat dit niet hoeft als je moet overstappen naar een andere NS-trein, wanneer je nog niet op je eindbestemming bent. Ik zal het nog eens moeten navragen, als ik toch naar een loket moet gaan om de laatste handeling te verrichten het automatisch opladen mogelijk te maken.
Nu is er ook ophef omdat met de persoonlijke OV-chipkaart vastgesteld wordt hoe jij rondreist en hiermee de privacy in het geding komt. Alsof ze dat al niet weten met je GSM op zak. Big Brother is watching you. Als je niets te verbergen hebt is dit natuurlijk geen punt. Wel vervelend is dat zowel providers van de telefoon, internet en nu ook deze chipkaart veel te lang data moeten vasthouden van de overheid. Dat zou aanmerkelijk korter moeten en weggooien is dan ook echt weggooien. Geen digitale archieven of zo van mensbewegingen. Onze maatschappij moet geen politiestaat worden.
Misschien zoek ik er allemaal wel teveel achter, maar als ik – die toch behoorlijk opgeleid is- al zo in verwarring wordt gebracht bij het aanvragen en gebruik van deze kaart, dan vraag ik me af of het grootste deel van Nederland dit allemaal wel gaat snappen. In Zuid-Holland zijn ze blijkbaar erg slim, want ik hoor nu weinig meer over problemen. Ik verwacht overigens dat veruit het grootste deel anoniem zal reizen. Wat mij betreft mag de voorlichting wel duidelijker en eenduidiger, want zoals nu dit is geregeld zullen nog vele helpdesks overuren moeten maken. Goede reis!