Een paar weken geleden kwamen er alarmerende berichten van het boekenfront. Eén van de grootste boekverkopers moet een aantal mensen ontslaan omdat de verkoop stagneert. Wordt er minder gelezen of heeft de crisis hard toegeslagen? Duidelijk is dat er waarschijnlijk niet minder gelezen wordt. Veel mensen lezen kranten, tijdschriften en ook romans, maar het aanbod is wel erg groot en lezen kost tijd en tijd concurreert met alles wat je doet: sporten, tv-kijken, gamen, internetten, huishouden, werken etc. De crisis?
Het helpt niet als mensen gaan bezuinigen. Een boek is niet per definitie een eerste levensbehoefte, dus als er ergens op beknibbeld kan worden, zou dit goed kunnen zijn dat het aanschaffen van boeken sneuvelt. Je kunt tenslotte ook naar de bibliotheek om een boek te lenen. En boeken zijn best duur. Een gemiddelde roman kost bijna 20 euro en is de laatste jaren ook niet goedkoper geworden, zoals CD’s.
Dat heeft ook wel te maken met het product zelf. Een boek is relatief groot en zwaar en het kost dus best veel inspanning om het te maken en distribueren. En het aanbod van boeken stijgt. De drempel om te gaan schrijven is laag. Je kunt je eigen boek uitgeven tegenwoordig, zonder dat je het hele circus van uitgevers, drukkers en distributeurs door moet. Voor een boekhandel, die maar een beperkt aantal titels op voorraad kan houden, betekent dit dat de wat meer exotische titels moeten worden besteld als de klant erom vraagt. In dat geval weet de klant meestal zelf ook wel de weg naar een webwinkel te vinden, met voor hem als bijkomend voordeel dat het boek de dag erop al bij hem thuis wordt bezorgd. En de populaire titels die voor het volume zorgen liggen bij de supermarkt tegenwoordig al direct in de schappen, dus dat zorgt ook al voor een forse omzetdaling. Komt er nog bij dat mensen massaal overstappen op de eReader door aanschaf van digitale boeken via het web en dan lijkt het lot van de boekhandel, net als een aantal jaren geleden voor de platenboer bezegeld. Bang om de deur te moeten sluiten zie je dat boekhandelaren andere diensten gaan leveren, zoals postkantoortje spelen en krasloten verkopen. Meestal doet dat de kwaliteit niet ten goede. Vroeger kon een boekverkoper je nog iets vertellen over de schrijver of het genre van een boek; nu zie je alleen ongeïnteresseerde verkopers in de zaak, die geen binding meer met het product hebben. Ze hadden net zo goed achter de groente bij de super kunnen staan. Ook wel logisch, want gekwalificeerd personeel is duur en de marges zijn klein, maar daarmee wordt de toegevoegde waarde van de boekhandel aanzienlijk minder.
Toevallig was ik van de week in een grote boekhandel en had het boek Bittere Bloemen vast van Jeroen Brouwers en wilde eigenlijk weten waarover het ging. Normaal kun je op de achterkant van een boek of in de flap wat van de inhoud en schrijver lezen, maar dit boek had geen tekst op de achterkant. Alle exemplaren waren in luchtdicht plastic verpakt, dus ik had geen mogelijkheid iets van schrijver of verhaal tot me te nemen. Dat boek bleef dus achter in de winkel.
Ik ga ervan uit dat het internet uiteindelijk de boekenmarkt geheel opslokt. Bedrijven als Amazon en Bol.com kunnen vanaf een goedkoop logistiek centrum aan de rand van de stad vele malen efficiënter boeken verspreiden. Ook de eBooks zullen nog veel terrein winnen. En als ik dan iets wil weten over de schrijver of de inhoud van het boek, dan vind ik direct recensies en leeservaringen van anderen op het web. Alleen een impulsinkoop tijdens het winkelen kan nog zorgen voor iets van omzet, maar dat blijft dan meestal beperkt tot de populaire titels. Het winkelaanbod in de steden en dorpen zal hierdoor verschralen en de boekhandelaar op de hoek is gewoon de volgende die gaat sneuvelen. Ze kunnen altijd nog ijs gaan verkopen. Dat is wat lastig kopen op internet.