De ex-criminelen die een grote kans maken op herhaling van strafbare feiten, krijgen wellicht een elektronische enkelband om ze in de gaten te houden na detentie; het zogeheten elektronisch toezicht. Een beetje vlot geïntroduceerd door de politie als dé oplossing om recidivisten binnen het wettelijk kader te houden. Maar zonder een gerechtelijke uitspraak kan de politie na detentie niet zomaar iemand elektronisch in de gaten houden, ook al zouden ze dit wel willen. De rechter zal hier toch echt een uitspraak over moeten doen bij het veroordelen van de boef. Toch gaan er hoe langer hoe meer stemmen op om dit soort toezicht toe te passen. Er zijn type misdaden, waarbij de gemeenschap gelooft dat de boef na gevangenschap zeker zal terugvallen in zijn oude patroon. Het gaat dan over criminele activiteiten zoals kindermisbruik, stalken, maar ook inbreken. Het blijkt dat vrijgekomen veroordeelden inderdaad soms weer met justitie in aanraking komen.
Vaak komt dit doordat ze na hun gevangenschap ook buiten de maatschappij komen te staan. Wie neemt er nu een inbreker aan of een voormalige kindermisbruiker op een school? Niemand, en eerlijk: ik zou het ook niet doen. Maar daardoor ontstaan er twee problemen: integratie is niet aan de orde en de ex-crimi’s hebben geen geld, dus wat moeten ze? Door bezuinigingen en verouderde opvattingen over reclassering staan ex-gedetineerden ook werkelijk op straat; vaak dus ook in een sociaal isolement. Door familie en vrienden zijn ze misschien wel afgestoten. Dan lonkt opnieuw het criminele circuit, waar je geen brandschoon CV hoeft te overleggen. Door ze zo’n enkelband aan te geven, kun je de ex-boeven in ieder geval in de gaten houden. Ik las dat er eind juni een inbreker in Zoetermeer is opgepakt, die met zo’n enkelband op het dievenpad ging en uiteraard daardoor tegen de lamp liep.
We zullen iets met ex-gedetineerden moeten doen als maatschappij, om niet iedereen die zijn straf heeft uitgezeten levenslang met een elektronische enkelband op te schepen. Wie de oplossing heeft mag het zeggen, maar zo’n elektronische enkelband na het uitdienen van de opgelegde straf is zo gek nog niet, zolang er geen betere oplossingen zijn.
Mede door de sociale media en internet wordt het allemaal nog ingewikkelder. Deze middelen worden door wanhopige winkeliers ingezet om criminelen aan de schandpaal te nagelen en te laten vangen door het publiek, omdat de gewone politie het te druk heeft met verkeersboetes uitschrijven. Daarop wordt plotseling zeer fel gereageerd door justitie. Er komt een wet waarbij je wel tot € 25.000 boete kunt krijgen als je een filmpje of foto van de dief op internet zet, zodat de burger actief mee kan helpen de misdaad op te lossen. En dit wordt niet verboden omdat de gewone mensen de taken van de politie overnemen, maar om de privacy van de crimineel te beschermen. Nee, zo’n kerel mag wel een winkelier een posttraumatisch stresssyndroom bezorgen met een overval, maar moet beschermd worden omdat -oh wee- zijn persoonlijke integriteit in geding komt. Waar zijn we mee bezig?
Aan de andere kant verzint men dat iemand met een werkstraf tijdens het uitdienen van zijn alternatieve straf – vaak om een strafblad te vermijden – met een knaloranje hesje moet rondlopen met de tekst: “Werkt voor de samenleving”. Je kunt deze “veroordeelde” net zo goed een zwart met witgestreept uniform geven met een ijzeren bal aan zijn been, zoals we dit kennen uit de stripverhalen. Wat een onzin! De tekst op het hesje is al zeer aanmatigend: werken wij dan niet voor de samenleving? En stigmatiserend is het helemaal. Iedereen weet dat iemand met zo’n hesje iets heeft uitgevreten, dus toch even voorzichtig zijn. Men beweert zelfs dat er positieve reacties zijn voor dit initiatief. Niet van mij dus!
Blijkbaar zijn we niet goed in staat om gestraften een plaats in de maatschappij te geven en de moderne communicatiemiddelen maken het vraagstuk ingewikkelder. Tijd voor een fundamentele discussie. Wie wil hem starten?