We leven in een complexe wereld. En telkens als we in staat zijn complexe zaken wetenschappelijk te ontrafelen is dat een zege voor de mensheid. We zitten duidelijk in een evolutieproces. Iedere keer blijken we in staat een stukje verder te leggen van de enorme legpuzzel van ons bestaan. Tegenover deze wetenschap staan religies. De belangrijkste religies zijn de afgelopen tweeduizend jaar geleden ontstaan en opgetekend.
De godsdiensten die voor elk onverklaarbaar natuurverschijnsel een god hadden bedacht verloren destijds terrein, enerzijds omdat er inmiddels verklaringen waren hoe de natuurverschijnselen werkten, maar vooral omdat met al die goden er niet echt macht lag bij de kerk. Met het monotheïsme ontstond er één leider en diens wil was wet. Met kleurrijke verhalen werden de spelregels volgens de toen geldende mores uitgelegd en met deze spelregels in de hand regeerden eeuwenlang de kerken alsof de tijd stil stond.
Maar deze spelregels veranderden niet maar de rest wel. Als de Messias nu zou zijn geboren, zou hij dan dezelfde verhalen optekenen dan die herders en vissers tweeduizend jaar geleden deden? Ik denk dat hij voor volslagen idioot zou worden uitgemaakt en geen poot aan de grond zou krijgen.
Door het steeds groter wordende individualisme en de liberale cultuur in Nederland, wordt de ontkerkelijking juist hier sterk gevoed. Ook omdat we hier een strikte scheiding hebben ingevoerd van kerk en staat. Vreemd genoeg zijn er nog wel confessionele politieke partijen, maar die raken zo langzamerhand ook de weg kwijt.
En dat is juist het probleem. De dogma’s en het idioom van bijvoorbeeld het Christendom en Islam passen niet meer in onze maatschappij. Zelf raken de hoeders ook de weg kwijt en zijn zelf de grootste zondaars door machtswellust, verrijking en zelfs seksuele onderdrukking. Zo tekent de godsdienst haar eigen laatste oordeel op.
Toch hebben veel mensen behoefte aan “iets”. Je ziet het op TV. De zweefteven, kwakzalvers en spirituele healers zijn niet van de buis te slaan en hebben duizenden volgelingen. Dit gaat geheel in tegen de regels van de geïnstitutionaliseerde kerken, maar juist die zijn ermee begonnen. Vooral de katholieken met hun zaligverklaringen en mariaverschijningen scheppen hun eigen gouden kalveren en daarmee raken de gelovigen alleen maar verder van de weg.
Maar een goede invulling geven aan de spirituele behoefte van de mens zouden we niet meer hoeven te doen met het traditionele premiddeleeuwse gedachtegoed van de grote godsdiensten.
Mensen hebben nu vaak een aversie gekregen tegen de kerk en komen er daarom ook niet meer. Wel heeft men behoefte aan innerlijke rust, overdenking, contemplatie of een andere vorm van op jezelf geworpen te worden. Dat wil dus niet zeggen dat alles overboord moet worden gegooid wat ooit is opgezet. Je zou een aantal zaken uit de religieuze erfenis kunnen moderniseren. Goede dingen zijn bijvoorbeeld bijeen komen in een serene omgeving om zaken te overdenken of even tot rust te komen met gepaste muziek en woorden ter overdenking. Ook de rituelen rondom begrafenissen en huwelijken zijn toch intenser, dan de nu vaak gekunstelde vertoningen op het gemeentehuis en crematoriumzaaltje. Ook het tijdelijk in retraite treden in kloosters kan in de spirituele behoefte van de moderne mens voorzien. Spirituele beleving als middel om een balans te vinden tussen jezelf en de jachtige maatschappij, die hoe langer hoe zwaardere eisen aan je stelt. Om dit te bereiken zouden van allerlei spirituele stromingen ingrediënten kunnen worden gebruikt. Ook muziek maken,meditatie, yoga, yin en yang en noem maar op. Zo kun je voldoen aan ieders individuele wensen om invulling te geven aan spiritualiteit. Als je dit goed zou organiseren en faciliteren zou dit best wel eens een bestseller kunnen worden om in moderne bewoordingen te blijven.
Maar we moeten ophouden met een god erboven te plaatsen, die vanuit de hemel de aarde bestiert en oordeelt over goed en kwaad. Dat je zelf invult dat er “iets” moet zijn, zou vooral een keuze van jezelf moeten zijn. We hebben allemaal een geweten gekregen –het mechanisme van goed en kwaad- , onafhankelijk waar we geboren of getogen zijn en onafhankelijk van de cultuur waarin we opgroeien. Als we binnen de normen van dit geweten samenleven hebben we geen god nodig. God ben je zelf.