Afgelopen vrijdag was er een uitzending van het TV-programma Zembla. Het onderwerp was ziekteverzuim en de rol van het bedrijf VerzuimReductie. Ik heb een aantal jaren bij mijn werkgever Achmea geholpen de processen rondom verzuim te ontwerpen, gebaseerd op de wettelijke kaders die er zijn. Een belangrijk onderdeel van de verzuimregistratie is de splitsing van de melding en het vervolgtraject van de verzuimbegeleiding. Het belangrijkste onderscheid bij de melding is of het een medische of niet-medische oorzaak betreft en/of het werkgerelateerd is. Bij niet-medische oorzaken worden in het vervolgtraject arbeidsdeskundigen ingeschakeld en bij medische redenen een bedrijfsarts. De medewerker hoeft bij zijn melding niet meer te vertellen over de verzuimoorzaak dan deze minimale gegevens.
Binnen bepaalde termijnen moeten in het verzuimproeces handelingen worden verricht door de werkgever. De regels voor deze handelingen zijn vastgelegd in de wet “poortwachter”. Een bedrijf kan er voor kiezen deze handelingen uit te laten voeren door een verzuimdienst of dit zelf te doen; bijv. wanneer een bedrijf een eigen bedrijfsarts in dienst heeft. De meeste bedrijven besteden deze dienstverlening uit. Als bedrijven namelijk niet op tijd de handelingen uitvoeren die “poortwachter” voorschrijft, kunnen ze grote boetes krijgen. Verzuimbegeleiding is geen core business, dus uitbesteden maar. Zo’n dienst kan in combinatie met een verzuimverzekering of als losse dienst worden aangeschaft. De verzuimdienstverleners lokken bedrijven door te beloven dat hun werkprocessen zo zijn ingericht, dat het verzuimpercentage met sprongen lager wordt dan bij de concurrentie. En dat scheelt geld, want de werkgevers moeten uit eigen zak een lange eigen risicoperiode betalen. Voor een relatief laag bedrag kunnen werkgevers deze diensten inkopen. Hoewel het maatschappelijk niet uit te leggen is dat dit dus gewoon handel is, waar bovendien slecht aan wordt verdiend, schieten de verzuimbegeleidingsdiensten als paddenstoelen uit de grond. Als je medewerkerstevredenheid als een belangrijk speerpunt in je bedrijf vindt, is het belangrijk een partner in verzuimbegeleiding te vinden, die overeenkomend jouw ideeën de verzuimbegeleiding uitvoert. Als dit je niets kan schelen, kun je VerzuimReductie inhuren.
Naast de wet “poortwachter” moet het verzuimbedrijf zich ook nog houden aan andere algemene spelregels. Zo heeft een verzuimbedrijf te maken met de strenge regels rondom privacy en zelfs medische privacy, waarvoor nog strengere regels gelden. Door aan de werkgever bijvoorbeeld niet te vertellen welke medische trajecten een verzuimende medewerker ondergaat, kan de werkgever ook geen conclusies uit de medische situatie trekken, zodat de werknemer nog enigszins beschermd is. Een medisch verzuimdossier wordt geregisseerd door een afgestudeerde bedrijfsarts, die het team van casebehandelaars tot een minimum beperkt en zelf de volle verantwoordelijkheid heeft over de verspreiding van de medische informatie. In principe deelt de bedrijfsarts deze informatie enkel met de verzuimende medewerker, de eigen direct betrokken administratieve mensen of –na toestemming van de zieke – de behandelende sector. Deze sector bestaat uit de artsen en specialisten die de zieke behandelen.
Zembla toonde aan dat het bedrijf VerzuimReductie zowel tegen de medische als standaard privacyregels zondigde. De directeur is een soort tweedehands autoverkoper, die op zijn CV slechts twee diploma’s heeft staan, namelijk zwemdiploma A en B, naar eigen zeggen. De bedrijven die gebruik maken van zijn dienstverlening zijn in de regel arbeidsintensieve bedrijven met ongeschoold of laaggeschoold personeel.
De methodes die VerzuimReductie gebruikt om het verzuim tot een minimum terug te dringen zijn voor de zieke medewerker zonder meer stuitend. Om te beginnen meldt de medewerker zich bij zijn baas ziek en krijgt van zijn baas te horen dit ook te melden bij VerzuimReductie. In dat meldgesprek met VerzuimReductie schroomt dit bedrijf zich niet het hemd van het lijf te vragen over de oorzaak en reïntegratiekansen. Allerlei medische vragen worden gesteld en soms worden daaruit ook direct conclusies getrokken. Volgens VerzuimReductie heeft de werknemer toestemming gegeven om deze gegevens te vragen en op te slaan, maar de werknemer heeft geen andere mogelijkheid. Zijn werkgever zou hem namelijk kunnen betichten van niet meewerken aan terugkeer naar de werkvloer als hij niet meewerkt. Alles wordt in een elektronisch dossier opgeslagen en vrijelijk verspreid aan de werkgever als deze erom vraagt. De werknemer heeft toch toestemming gegeven? Daarnaast krijgt de werknemer een schuldcomplex aangepraat als hij niet zo snel mogelijk weer aan de gang gaat. Het gevolg is dat het verzuimpercentage niet afneemt, maar juist toeneemt. Het bedrijf zegt zich wel aan de regels te houden, maar uit de reportage van Zembla bleek uit niets dat de medewerkers beschermd werden tegen ongeoorloofd gebruik van de verzuimgegevens.
Hoe kan zo’n bedrijf jaren werken zonder dat er wordt ingegrepen? Doordat er geen vergunningen meer nodig zijn om dergelijke bedrijven te starten is de controle erop minimaal.
Toen de toezichthoudende partijen door Zembla geconfronteerd werden met deze praktijken waren ze unaniem in hun oordeel dat dit bedrijf veel en veel te ver gaat en allerlei regels zwaar overtreedt en dat dit echt niet kan. Waarom wordt zo’n misstand dan pas ontdekt door een TV-redactie? Het antwoord is simpel: alles draait om geld. De werkgevers die met VerzuimReductie werken zijn alleen bezig hun aandeelhouders tevreden te houden en vergeten dat hun werknemers hun belangrijkste bedrijfskapitaal is. En daar komt nog bij dat onze regering alles op dit gebied graag aan de markt over laat. Daardoor denkt de regering met de wettelijke kaders de boel geregeld te hebben, maar door gebrek aan dure of wegbezuinigde handhaving gaat dit goed fout. We zijn hard op weg een bananenrepubliek te worden. Wanneer volgen de kamervragen na goed reactief gebruik van onze politiek?