Vorige maand kwam de eerste blauwe envelop op de deurmat. Ondanks het digitale tijdperk maakt de belastingdienst gebruik van verschillende kanalen om zijn klanten –u en ik- te waarschuwen dat 1 april weer nakende is; en dat is geen grapje!
Mensen met een –nu nog- aftrekbare hypotheek zullen in de regel niet zo rouwig zijn dat de fiscus ons maant het belastingformulier in te vullen. Als je geen vooraftrek hebt geregeld en nog een behoorlijke hypotheek hebt, kan de teruggave behoorlijk oplopen. Bij leaserijders is dat dan weer minder, maar ok: we moeten er allemaal aan.
Vroeger was dit voor een simpele burger een ingewikkelde klus, waar mensen heel belangrijk over deden. Als je zonder kennis van zaken de belastingpapieren invulde, werd je zeker geflest door de fiscus. Allerlei aftrekpostjes –de naam alleen al- zou je wel eens kunnen vergeten, zoals medicijnkastjes, openbaar vervoerskosten naar de dokter etc, etc. Dat kon een eenvoudige arbeidersman allemaal niet verzinnen. Daar moesten specialisten bij komen, vond men.
In de praktijk was dit natuurlijk onzin en de fiscus werd het ook spuugzat. Maar een groot aantal belastingadviseurs was bereid om, tegen een vergoeding, wel tien minuten van zijn kostbare tijd te besteden aan jouw sores. Dat daarbij de meest intieme gegevens boven water moesten komen namen de burgers voor lief. (Geld is voor velen nog intiemer dan sex). Maar de aftrekposten moesten zorgvuldig ingevuld worden; of dit op enige waarheid stoelde, deed er eigenlijk niet zo ter zake.
In de praktijk werd het een kat-en-muisspel met de fiscus. Hoe krijg ik zoveel mogelijk terug. Vaak was het een pyrrusoverwinning, want de kosten aan de belastingadviseur compenseerde niet of nauwelijks de extra teruggaaf. Als je namelijk optimaal gebruik wil maken van aftrekposten, moet je dat vooraf bewust zijn en je uitgavepatroon daarop richten. Dat is voor de meesten van ons niet de moeite waard, en eigenlijk ook nooit geweest.
De belastingdienst had haar handen vol aan al deze semi-frauduleuze aangiften. Het antwoord was tweeledig: vereenvoudig de belastingaangifte en laat de belastingbetaler zoveel mogelijk zelf invullen. Maar, veel mensen hebben dit niet door en denken nog steeds dat het invullen van de belastingformulieren een klus voor experts is. Dat is het zeker niet meer.
Sinds een behoorlijk aantal jaren kun je digitaal belastingaangifte doen. Aanvankelijk was het niet veel anders dan op papier, waarbij je het bewijsmateriaal op papier thuis moest bewaren, voor het geval je in de steekproef terecht kwam. Dan moest je de bewijzen van je opgave alsnog op papier verstrekken. Op zich is dit niet veranderd, maar door de komst van de DigID, de digitale handtekening, werd het mogelijk om jouw gegevens van het voorgaande jaar op te halen. Dat scheelde al wat uitzoekwerk. En dit jaar is het zelfs mogelijk dat je de aangifte geautomatiseerd doet. En dat heb ik ook gedaan.
Mijn situatie is weliswaar eenvoudig, maar ik stond te kijken wat de belastingdienst eigenlijk allemaal al van ons wist, toen ik met de DigID’s van mij en mijn vrouw het voor-ingevulde formulier beoordeelde. Alle saldi’s van de banken, hypotheek en renteopbrengsten en –uitgaven, de WOZ-waarde van het huis en de jaaropgaven van onze werkgever waren allemaal vooraf ingevuld. Mijn enige taak was bevestigen dat de zaken klopten. En dat deden ze. Een druk op de knop en weg was de aangifte. Een kind kan de was doen.
Met het burger servicenummer, vroeger ook wel sofinummer genoemd, klikt de belastingdienst alle relevante gegevens bij elkaar. Nu is dit natuurlijk wel belangrijk dat de staat de zaak dit goed op orde heeft, maar het is ook een beetje beangstigend. Zo’n voor-ingevuld belastingformulier is alsof je in de spiegel kijkt waarin je ook niet altijd ziet wat je zou willen zien. Waar dat sjoemelen een beetje gemeengoed was geworden, zie je nu dat dat niet meer kan. Maar het is knap dat de belastingdienst al zover is. Veel verder dan de kabelaars en energiemaatschappijen, die nog niet eens hun eigen klanten aan de afgenomen producten kunnen koppelen.
Voor de eenvoudige belastingaangever is wat mij betreft de mythe van complexiteit-van-belastingformulier- invullen gebroken. Ik ben benieuwd waar de verbetering volgend jaar zit. Of zal men zo ver gaan dat aftrekposten door die informatiekoppeling gewoon maandelijks worden afgewikkeld en je alleen nog bezwaar kan aantekenen, als je denkt ergens recht op te hebben? Dan worden de blauwe enveloppen voor de burgers verleden tijd. Kan ik eindelijk mijn brievenbus dichtspijkeren.