Deze week opvallend veel klachten te zien op TV over de financiële dienstverlening. Klachten die betrekking hebben op de kosten die banken doorberekenen naast de producten die ze leveren. En ook het verbod op bepaalde regelingen en producten schieten bij de consumenten in het verkeerde keelgat. Zo hoor je mensen klagen dat de bank nu ineens voor een verlenging van een hypotheek geld gaat vragen, terwijl dit nooit eerder aan de orde was. Men overweegt nu van bank te switchen, omdat het betalen van kosten niet was afgesproken enkele jaren geleden met deze bankinstelling. De bank kan er echter weinig aan doen, omdat ze van de wetgever verplicht zijn de kosten voor advies van een zogenaamd complex financieel product door te berekenen aan de klant. Transparantie noemt men dit. Je betaalt dus in principe iets minder voor het financiële product en daar boven op komt een aparte rekening voor advies-, dienstverlenings-, opname-, uitkerings-, afsluit- of openingskosten.
Als je met al deze variëteiten van kosten rekening moet houden bij het aangaan van een complex financieel product is het de vraag of het voor jou als klant nog wel transparant is. Zeker ook omdat het maar de vraag is of je op termijn wel een goede keuze hebt gemaakt. We hebben thuis ook nog een aantal premievrije polissen in de map zitten, waarmee we bijvoorbeeld een stukje prepensioen konden opbouwen, die én niet meer mogen worden uitgekeerd op het moment dat we willen én waarvan het opgebouwde kapitaal stilaan zit te verdampen onder de slechte beleggingsresultaten en de hoge kostendoorberekening.
Het is ook vooral de markt zelf die voor veel onrust zorgt. Banken kijken vooral ook naar elkaar hoe ze de nieuwe verplichte kostendoorbelasting vorm moeten geven. Daarbij zijn er overgangsregelingen met lopende producten en grote verschillen in uitvoering; zelfs bij dezelfde financiële instelling. Mensen snappen er niets meer van en zien eigenlijk alleen stapelingen van kosten ontstaan en waarvoor? Bij complexe producten zou je dus naar een adviseur moeten, terwijl veel mensen zelf best wel in staat zijn om vast te stellen wat ze nu eigenlijk willen. Het internet staat vol met alle regels en voorwaarden, dus als je zelf op zoek gaat, kom je er misschien zeker wel uit. Want wie zegt dat de financiële adviseur jou het beste advies geeft? Wellicht heeft hij of zij ook maar een beperkt productaanbod van zijn werkgever gekregen om aan jou voor te leggen. Neem bijvoorbeeld een gewone bank, die voor een doorlopend consumptief krediet van €10000 op je bankrekening jou 10,6% debetrente laat betalen, maar waarbij je bij de gelieerde financieringsinstelling van dezelfde bank voor bijna de helft goedkoper uit bent. Nu valt dit product niet onder de complexe financiële diensten, maar het geeft wel aan dat jouw bank niet perse de voordeligste keuze voor jou uitzoekt.
De financiële doe-het-zelver komt uit bij een aanbod wat men Execution Only noemt. Er komt geen adviseur aan te pas en je opent je eigen financiële dienstverleningspakket. Ook hier berekent de bank wel kosten, maar die hebben betrekking op openingskosten, zoals uitvoeren van klanttoetsen, beheer- en administratiekosten. Dus geen gesprek met een adviseur, welke jou verschillende opties voorlegt en de voor- en nadelen samen met jou doorneemt en waarvoor je jaarlijks fors betaalt, terwijl je de man of vrouw nauwelijks ziet. De banken zijn ook op grote schaal personeel aan het dumpen, zodat het krijgen van een advies nog een lastige zaak wordt. Je ziet de banken daarmee tobben. Sommige verzekeringsproducten willen ze zelfs niet eens meer verkopen, omdat ze bang zijn voor sancties bij een verkeerd advies of omdat ze eenvoudig niet voldoende advieskracht meer in huis hebben.
Het gevolg is dat financiële dienstverleners bezig zijn producten drastisch te vereenvoudigen, zodat de klant ook zelf aan de slag kan, analoog aan de belastingregelgeving. Het gevolg is wel dat de producten veel meer het karakter krijgen van one-size-fits-all en het voor een consument dat ook nadelig kan zijn. Al deze nieuwe regelgeving heeft met transparantie niets te maken. Klanten zijn boos dat ze kosten moeten maken, die ze niet thuis kunnen brengen en waarvan ze de indruk hadden dat ze die vroeger niet betaalden. En deels hebben ze ook gelijk. Doordat er meerdere rekeningen gemaakt moeten worden voor zowel het product als de kosten, moeten deze ook apart worden geïnd, met de daarbij komende kosten. Bovendien houdt de dienstverlening en daarmee de kosten ook op als de dienst niet meer wordt afgenomen, waardoor voor het synchroon houden van de rekeningen voor het product en advies ook kosten gemaakt moeten worden.
Ik zie dit nieuwe model als de laatste stuiptrekking van het tussenpersoonsmodel. Waar het naar toe gaat groeien is net als met belastingadviseurs: Iedereen is uiteindelijk doe-het-zelver en bij bijzondere omstandigheden huurt hij daarvoor een adviseur in. Er zullen nog vele ontslagen vallen in de bank- en verzekeringsbranche.