Nederlanders zijn op slechts een paar gebieden zuinig met informatie delen. Op Facebook tref je niet aan hoeveel iemand verdient en hoeveel hij op zijn bankrekening heeft staan. Verder is zowat alles digitaal bespreekbaar. Reden genoeg om ophef te maken over het voorgenomen besluit van ING om betalingsgegevens, weliswaar geanonimiseerd, te verkopen aan de hoogste bieder. De wereld ontplofte zowat. Want inderdaad, alle zielenroerselen van grote delen van ons volk worden –ongevraagd- in de wereld op het net geworpen, maar geldzaken zijn nog een taboe. Wel lopen we met klantenkaarten te zwaaien om een euro korting te krijgen; vaak niet beseffend dat je daarmee ook je betaalsporen achterlaat. De ING probeerde de commotie wat te temperen door aan te geven dat de klanten er wel toestemming voor moeten geven. Maar waarom zou een klant hiervoor toestemming geven? Dat gebeurt alleen als er iets tegenover staat lijkt me. De klant kan nauwelijks beseffen wat de kracht en invloed is van het beheren van de betaalstroom en het gebruik maken van de informatie hieruit. De reikwijdte kan hij niet overzien.
Toevallig ben ik beroepsmatig geïnformeerd over het big data-programma van één van onze grootste banken. Elke bank experimenteert momenteel met zijn gegevens. Daar kwamen verrassende patronen uit. Sinds we in staat zijn enorme hoeveelheden data –gestructureerd of ongestructureerd- bij elkaar te brengen kun je stromen van data volgen, zoals een meanderende rivier in het landschap. Jij als klant bent slechts een sluiswachter van een hele kleine sluis.
Stel: je hebt een bedrijf waarin modieuze schoenen worden verhandeld. Je koopt schoenen in en verkoopt ze weer aan winkels. Als de bank inzicht heeft in heel de keten of een groot deel daarvan, dan ziet de bank al dat bijvoorbeeld de leveranciers in betalingsmoeilijkheden zitten. Jij als tussenhandelaar weet nog van niks, maar de bank kan al zien dat jouw leveranciers binnenkort niet meer kunnen leveren. Ook aan de klantkant kan de bank afleiden dat jouw klanten in financieel zwaar weer verkeren. Zolang je het geld van je debiteuren op tijd krijgt zal je dit niet merken. Maar de bank ziet dit al wel doordat ook de geldstromen van de klanten in beeld zijn. De bank ziet dat onze klanten dalende omzetten hebben, krimpende marges en liquiditeitsproblemen. De vooruitzichten voor jouw schoenen-tussenhandel zijn eigenlijk slecht, al lijkt er volgens jou nog niets aan de hand. De bank kan dus door analyse van de betaalstromen jouw zakelijke toekomst voorspellen. In dit geval dat het bedrijf ook in de probleem gaat komen, als het niet op zoek gaat naar betere klanten en leveranciers. Dat is dus een zeer krachtig signaal. Informatie waarmee banken kunnen gaan spelen, verkopen of in kunnen zetten ten dienste van hun cliënten.
Maar ook simpelere voorbeelden zijn denkbaar, waarbij de betaalgegevens kunnen worden ingezet om jou als klant te gaan benaderen. Een moderne variant van de ongeadresseerde reclame, die we juist konden weren met een nee-ja of nee-nee sticker op de brievenbus bestaat er niet. Dus zal je telkens als je digitaal benaderd wordt, terwijl je het niet wil, dit moeten afmelden. Daar zitten de meeste mensen niet op te wachten. In een tijd waarin de consumenten juist zelf meer initiatief willen en kunnen nemen om productkeuzes te maken, zit men niet te wachten op ongevraagde adviezen of productaanbiedingen.
Naast dat verspreiding van betaalgedrag tot vervelende aanbiedingen kan leiden, kan het ook betekenen dat de informatie in tweede en derde instantie door de koper weer wordt doorverkocht. Zo ontstaat er een lange staart aan betaalgegevens over het internet, waardoor niet meer is af te leiden wie nu de oorspronkelijke gegevens ter beschikking heeft gesteld. Is de aanbieder in staat gebleken met de huidige big data technieken om jouw anonieme gegevens toch te kunnen koppelen aan jou als persoon, dan ligt werkelijk je hele hebben en houwen op straat. Terecht dat de klanten van banken vinden dat de gegevens bij de bank moeten blijven.
Banken werden ook in het verleden geassocieerd met veilig. Niet voor niets kun je daar terecht om iets werkelijk achter kluisdeuren op te bergen. Met het verkwanselen van gegevens gaat heel dit imago verloren. En aangezien het vertrouwen in de financiële sector toch al beneden peil is, lijkt me nu niet het juiste moment om zoiets te gaan doen.
Schoenmaker, blijf bij uw leest.