Circulaire economie

De titel zal u niet direct uit de slaap houden. Het klinkt als iets ingewikkelds en dat is het ook. De opzet van circulaire economie is erop gericht om binnen het economische systeem spullen en grondstoffen maximaal te hergebruiken en zodoende zo min mogelijk waarde te laten verliezen. In de meest optimale vorm betekent dit dat de prullenbak tot verleden tijd behoort. Het verschil met het huidige lineaire systeem is dat grondstoffen na omzetting tot producten na verbruik niet worden vernietigd. Een groot deel van de huidige producten verdwijnt op een afvalhoop om uiteindelijk te worden opgestookt. Vaak zijn daar zeldzaam wordende grondstoffen bij, die we in het huidige systeem nog niet of nog niet goed kunnen scheiden, maar wel zouden willen hergebruiken.

Er zijn al heel wat initiatieven om iets van een circulaire economie te scheppen. Neem de verwijderingsbijdrage op elektrische apparaten, waardoor producten kunnen worden gedemonteerd en van daaruit weer nieuwe grondstoffen worden gemaakt. Ook ons statiegeldsysteem lijkt op een beweging in die richting, al zijn we nu zover dat hergebruik na vernietiging van de statiegeldfles goedkoper en milieutechnisch interessanter is dan de fles te wassen en opnieuw in omloop te brengen.
Er zijn twee type kringlopen binnen de circulaire economie: van grondstoffen en van producten. Het meest optimale bereik je als deze kringlopen zo kort mogelijk zijn en zo min mogelijk schakels bevatten. Het sorteren op de vuilnishoop lijkt dan eigenlijk te laat. Knap dat men daar nog veel kan scheiden, maar eigenlijk begint het al met het ontwerp. Als we producten maken waarvan de onderdelen vervangbaar blijven, kunnen we veel langer doen met een product. Pas als het product niet meer aan de gestelde eisen voldoet is vervanging nodig. Een oplossing hiervoor zal de 3D-printer worden. Stel dat er een artikel wordt ontwikkeld waarvan alle onderdelen te printen zijn met een 3D-printer. Dan kun je een product eindeloos repareren en blijven gebruiken. Je koopt dan een product en een verwijzing naar een plek in de cloud waar alle CAD-programma’s staan van de te vervangen onderdelen. Gaat er iets kapot, dan is het een kwestie van het juiste bestandje erbij zoeken en opnieuw maken met de printer. Daarna het kapotte onderdeel vervangen en je apparaat is weer als nieuw.
Een apparaat wordt dan dus pas vervangen, wanneer het ontwerp is achterhaald.
Circulaire economie heeft dus alles te maken met duurzaamheid. Wellicht ontgaat het u maar de prijs van benzine is de afgelopen 45 jaar 1,5 keer meer gestegen dan het prijsindexcijfer voor consumenten. Afgezien van fiscale redenen is de belangrijkste oorzaak dat olie schaars wordt. Het antwoord van circulaire economie is niet om dan een andere grondstof te zoeken en op dezelfde voet verder te gaan, waarbij grondstoffen verworden tot producten die aan het einde van hun leven worden vernietigd.
Van olie wordt niet alleen brandstof gemaakt, maar ook kunststof. Als olie dus opraakt moeten we wel erg vindingrijk worden. Als we niets doen zullen we zien dat de prijzen explosief gaan stijgen en er een enorme energie- en grondstoffencrsisis gaat ontstaan. En eigenlijk is deze crisis al jaren geleden binnen komen sluipen. Pas de laatste jaren is er wat meer focus voor duurzaamheid. Echter de gemiddelde consument wil pas overstappen op duurzame ontwikkelingen als hij er minimaal geen last van heeft of er –bijvoorbeeld fiscaal- beter van wordt. Dat gedrag moet echt veranderen.
Er zijn initiatieven –zoals energie Dongen- die ervoor pleit dat de plaatselijke gemeenschap zelf energie op een verantwoorde wijze gaat opwekken in de eigen omgeving. Een kleine regelkring, waarbij er als bijkomend voordeel is, dat je niet of in ieder geval minder afhankelijk ben van de energiereuzen.
Doordat we veel efficiënter op kleine schaal goedkoop kunnen produceren – en niet alleen met energie opwekken- zie je dat er veel nieuwe initiatieven ontstaan. Als je namelijk niet meer afhankelijk bent van grote bedrijven die vooral succes hadden met het maken van grote hoeveelheden goedkope gelijksoortige producten, maar dat jij als individu tegen een zeer schappelijke prijs unieke producten kan maken, worden de regelkringen kleiner en de wereld een stuk kleurrijker. Door het gebrek aan overhead kunnen zo kleine initiatieven, ondanks de wat duurdere grondstoffen en maakproces, goed overleven. Het heeft ook als neveneffect, dat we weer zelf dingen gaan scheppen, waardoor we ons creatiever, nuttiger en onafhankelijker voelen. Een mooi voorbeeld is bierbrouwen. Hadden we in Nederland in 1970 ongeveer 10 brouwerijen, nu hebben we er meer dan 208.
De afhankelijkheid van grote industrieën moet minder worden, want daar gaat veel fout. Omdat producten duurder werden en minder onderscheidend zijn de individuele initiatieven, met kleine regelkringen en vaak op duurzame wijze opererend, ontstaan. De tegenbeweging is dat grote bedrijven met hun productie naar de plaats gaan waar de kosten het laagst zijn. Ze maken de regelkringen langer en daardoor onoverzichtelijker. Daardoor ontstaan er onverantwoorde transporten over de wereld en een deel van de enorme regelkring gaat geheel buiten ons gezichtsveld om. Zo worden er producten gemaakt onder arbeidsomstandigheden die bij ons nooit acceptabel zouden zijn. En omdat we dit niet zien of willen zien heeft de massa er geen mening over en kopen we zelfs euforisch deze goedkope rommel bij Action, Euroland en Op=Op. En het lijkt dat we daarmee onszelf voordeel doen, maar vaak worden we door de lage prijzen ook nog eens verleid om zaken aan te schaffen die we niet nodig hebben en zijn daardoor alsnog duur uit. Het bijkomend negatieve effect is dat het middensegment van het winkelbedrijf het hierdoor heel moeilijk heeft. Ze zijn te weinig onderscheidend ten opzichte van de nieuwe kleine initiatieven en te duur om te concurreren met de low budgetketens.
Een ander verschijnsel wat ook binnen het denken van een circulaire economie valt is gebruik in plaats van bezit. We zien het nu al bij muziek en beeldmateriaal. Je hoeft films en cd’s niet meer te kopen en in de kast te zetten; je kunt ook op het moment dat je muziek wil luisteren of een film wil gaan kijken deze film of cd streamen via interactieve televisie of diensten als Netflix, Deezer of Spotify. Daarbij worden er geen grondstoffen gebruikt, behalve wat energie, en je krijgt precies wat je wilt hebben op het juiste moment.
De circulaire economie maakt ons minder afhankelijk van groot kapitaal en stimuleert onafhankelijkheid van de eigen regio. Het idee is dan wel dat er een reeks van innovaties zullen moeten komen om ook werkelijk grondstoffen en producten kostenefficiënt te kunnen hergebruiken. Het voorkomt daarbij arbeidsmigratie en productiemigratie.
Als we daaraan gaan werken zullen we veel minder last hebben van werk- en productieverschuivingen, massa-ontslagen en geestdodend werk bij megalomane bedrijven en kunnen we in de regio op een duurzame wijze voor een groot deel in onze eigen behoeften voorzien. Uiteraard kan dit niet met alles, maar als we industriële producten op de markt brengen die op een zodanige manier zijn ontworpen dat aan het einde van de levenscyclus de restanten weer volledig kunnen hergebruiken zijn we ook al een heel eind op weg. Ik verwacht dat industrieën zich daardoor meer gaan richten op het maken van halffabricaten. Binnen de regio vermaken we deze halffabricaten tot unieke producten, die dan ook weer op den duur gerecycled kunnen worden. Met dit initiatief zijn we op weg naar een duurzame, gevarieerde wereld. Ik hoop alleen dat we niet te laat zijn.

KLIK OP ONDERSTAANDE KNOP OM DE MIJMERING TE BELUISTEREN

Beoordeel dit bericht