Er gebeurt van alles op het gebied van de aan ons aangeboden telefoondiensten. Om te beginnen is in 25 jaar tijd de vaste telefoon zowat uitgeroeid. Hadden we het eindelijk voor elkaar dat zowat geheel Nederland na bijna 100 jaar telefonisch thuis bereikbaar was, zijn we dit in rasse schreden weer aan het afbreken.De telefoon die door een staatsbedrijf werd gedistribueerd, was aanvankelijk alleen beschikbaar voor servicediensten en het midden- en kleinbedrijf. Voor deze groep was dit direct nuttig. Particulieren volgden later. Simpelweg omdat aanleg en abonnement erg duur waren en de economische toestand niet altijd ruimte liet om zoiets luxe als een telefoon aan te schaffen.
Dus als je al telefoon had als particulier, dan gaf dat ook een bepaalde status. Tot diep in de jaren 70 van de vorige eeuw heeft het geduurd voordat meer dan 95% van de bevolking thuis een vaste lijn had. Bijkomend voordeel was dat je het telefoonnummer van een perssoon of bedrijf ook kon opzoeken. Elk jaar ontving je een dik telefoonboek van de nummers uit de regio. En met behulp van een servicenummer kon je telefoonnummers buiten de regio opvragen. Pas later werd het populair om nummers niet publiek bekend te maken, toen duidelijk werd dat de marketeers vrolijk half Nederland konden bellen en je met de meest abjecte voorstellen tot aankoop van van alles en nog wat konden confronteren.
Ergens aan het einde van de jaren 90 werd het GSM netwerk populair en kwamen de mobiele telefoons op de markt, na eerdere pogingen om ons aan de mobiel te krijgen met o.a. Greenpoint van de PTT, die een zeer beperkt bereik had. Met de komst van de mobiele telefonie was ook het monopoly van de PTT opgeheven. Het grote voordeel van het mobiel bellen is dat de koperen infrastructuur niet de basis vormde. Aanbieders konden zelf masten (laten) wegzetten en een eigen klantenkring opbouwen. De enige die hier tussen zat was de Nederlandse staat die de noodzakelijke frequenties veel te duur verpatste en daarmee de vernieuwing tegenhield. Een kunstje dat ze elke keer bij het uitgeven van nieuwe mobiele frequenties flikken. Daardoor is de concurrentie ook beperkt, omdat nieuwkomers simpelweg te weinig geld hebben om mee te bieden op deze frequenties. In de zero’s en nu veranderde het telefoonlandschap. Was de vaste lijn de primaire telefoonlijn; tegenwoordig is het enkel nog een serviceproduct van een internetprovider. De GSM is inmiddels weggedrukt door de smartphone en ook hier dreigt het bellen weer een serviceproduct te worden naast de databundel en het appen. De communicatiewereld is flink veranderd. De bereikbaarheid voor de particulier van de “telefoon” ook. Kinderen in hun jonge tienerjaren hebben bijna allemaal een smartphone-abonnement.
Onderling delen de jongeren hun kennis over het telefoonaanbod en als geen ander weten ze waar de SIM-kaarten-, abonnementen- en Pre-Paidtarieven het laagst zijn. Als het om geld gaat, zijn de jongeren erg creatief; vooral omdat geld schaars voor ze is. Met regeltjes hebben de jongeren minder moeite. Een collega vertelde dat zijn zoon via een slinkse truc bij een provider zijn prepaid toestel had omgezet naar een goedkoop abonnement. Formeel kun je een abonnement pas afsluiten als je 18 jaar bent, maar de provider had een lek in de administratie. Toen de provider door de toezichthouder ACM (v/h OPTA) op de vingers werd getikt, moest de halve klas bij hun ouders met de billen bloot. Je ziet dus hoe snel kennis over de telefoonwereld wordt verspreid. En blijkbaar hebben de telefoonproviders daar zelf lol in. Inmiddels is de markt een verdringingsmarkt geworden, omdat iedereen inmiddels een mobieltje heeft. Om het meest te profiteren van deze situatie koop je een abonnement met of zonder telefoon en krijg je een “startersaanbieding”, meestal lopend tot het einde van het contract van bijvoorbeeld twee jaar. Daarna gaat de korting eraf en betaal je 1,5 tot 2 keer zoveel voor het abonnement. Tijd dus om te verhuizen. Doe je dit niet, dan betaal je simpelweg te veel. Loyaliteit wordt in de telefoonwereld niet beloond; wel switchgedrag. Vreemd genoeg hoef je niet eens weg bij je huidige provider om opnieuw een gunstig aanbod te krijgen. Elk jaar worden er nieuwe contractvormen geïntroduceerd, die wezenlijk niet onderscheidend zijn, maar waarover de provider zijn clientèle niet op de hoogte brengt. Ben je zelf niet alert dan betaal je na de contractperiode de volle mep van het oude contract. Om te switchen moet je naar een telefoonshop, want er is zo’n chaotisch aanbod, dat je er zelf niet zomaar uit komt.
Zo heb ik deze week ook de telefoonshop bezocht om mijn privé smartphone van een vers abonnement te voorzien. Volgens mij was het huidige contract –inmiddels al een half jaar verlopen- veel te duur geworden en kon dit echt toch wel goedkoper. Om te beginnen moet je best wat tijd uittrekken voor zo’n bezoek. Hoewel niet al te druk, zijn de telefoonshopmedewerkers per klant gemiddeld bijna twintig minuten bezig. Reken je dan uit wat dit dan voor de telefoonshop opbrengt, dan is dit nooit winstgevend te maken. Iedereen komt binnen om zijn abonnement te wijzigen naar een goedkoper tarief of voor een nieuw flitsend aanbod met de nieuwste smartphones met starterskorting. Het gaat om tientjeswerk en het is mij nu wel duidelijk waarom deze sector noodlijdend is en er veel telefoonshops worden gesloten. Volgens de reclames kan alles, maar in de praktijk valt dit vies tegen. Denk je dat je met een tablet en een smartphone in één abonnement met een duo sim je databundel kan verdelen? Vergeet het maar. Na het doorworstelen van tig schermen, waarbij diverse malen mijn telefoon- en klantnummer werden gevraagd kon men mij eindelijk een aanbod doen. Opbrengst: zelfde type contract, 12 euro per maand goedkoper. €12,50 oversluitkosten en ik kan weer twee jaar goedkoop bellen en internetten. Ik heb ook nog gemopperd dat ik in maart ruim 2 euro per Mb heb moeten betalen om te internetten in Italië, terwijl in juli is afgesproken dat in de Europese Gemeenschap maximaal 20 cent mag worden berekend, overigens zonder gehoor. Het blijkt dat op andere plaatsen in de keten dus nog veel te veel wordt verdiend. Door volledig gebrek aan transparantie ben je dus aangewezen op de jongens uit de telefoonshop. Ik ben benieuwd wanneer de toezichthouder ACM gaat ingrijpen, want je bent geheel aan de ratten overgeleverd.