In 1976 is Ebola voor het eerst als nieuwe ziekte ontdekt. Het stak op in midden-Afrika. Al snel was duidelijk dat de ziekte zich verspreidde door contact te hebben met de patiënten. De uitbraken sinds 1976 bleven echter beperkt tot enkele tientallen in een kleine omgeving. Tot 2014. Nu werd de ziekte in december 2013 voor het eerst geconstateerd in West-Afrika en al snel waren er meer dan 100 doden. Een groot verschil met eerdere uitbraken is, dat men in de landen aan de Westkust veel meer reist, waardoor de kans op verspreiding veel groter is.
Inmiddels zijn er 10.000 gevallen. Zoals het er nu naar uitziet zal deze uitbraak nog veel groter worden. Omdat er nog geen vaccin is tegen de ziekte moeten mensen zich helemaal inpakken om bij verzorging te voorkomen dat de besmetting overgaat. Dit blijkt nog niet zo simpel te zijn. Diverse doctoren en verplegers zijn ook besmet geraakt. Doordat deze terug gaan naar Europa of de VS ontstaat hier een vorm van paniek. Deze enge ziekte mag hier niet komen. Mensen worden in quarantaine geplaatst en elke ebola-patiënt in het Westen krijgt aandacht in de nieuwsbulletins. En dat voor een ziekte die qua besmetting maar een fractie zo groot is als bijvoorbeeld malaria.
Hoe kan het toch zijn dat er voor deze ziekte, die al bijna veertig jaar bestaat, er nog geen vaccin is ontdekt en ontwikkeld? Er zijn twee belangrijke oorzaken: de plaats en het aantal besmettingen. Patiënten gaan relatief snel dood wanneer ze een fatale ebola-infectie krijgen. Daardoor lijkt het minder erg. Maar de allerbelangrijkste reden waarom er nog weinig aan de vaccinontwikkeling gedaan is, ligt aan de plaats waar het ebola virus woekert: Afrika.
Wat, als deze ziekte zich had geopenbaard in London of New York in 1976? Ik durf er wel duizend Euro om te verwedden dat er dan allang een vaccin was ontwikkeld. Maar in landen waar de gezondheidszorg op een minimaal peil is, er geen geld is voor onderzoek of medicijnen en een mensenleven er nog net zoveel waard is als in de slaventijd, zal de ontwikkeling hiervan niet starten. Je ziet nu dat er wel initiatieven worden gestart om een vaccin te ontwikkelen, omdat de hele wereld in de ban raakt van ebola. Het grote probleem is dat ontwikkelingen van nieuwe vaccins al decennia niet meer in handen zijn van overheden, maar van de pharmaceutische industrie. De ontwikkelkosten voor zo’n medicijn zijn hoog en de afzetmarkt, Afrika, is bepaald geen cashcow. Dus als overheden bijspringen, zijn pharmaceutische bedrijven wellicht wel bereid naar een vaccin te zoeken. De vraag is hoe lang overheden bereid zijn geld te steken in de ontwikkeling van een ebola-oplossing als over een paar maanden de ziekte niet meer uitbreidt. Ik vrees het ergste.
Als er ergens een duidelijk verschil tussen arm en rijk zichtbaar is, is het wel in de gezondheidszorg. Voor ebola betekent dit dat er dus niet echt op zoek gegaan wordt naar een oplossing, voordat de Westerse wereld er een markt van kan maken, waarin enorm verdiend kan worden.
Maar ook in ons eigen land wordt de toegankelijkheid tot de gezondheidszorg hoe langer hoe duidelijker een probleem van arm en rijk. De medische kennis groeit, wat betekent dat nieuwe behandelmethoden duur in de markt gezet worden. De keuze van de overheid is om deze methoden niet op te nemen in de basisverzekering, maar alleen door verzekeraars beschikbaar te laten stellen in de extra pakketten, die alleen bereikbaar zijn voor de rijkere burgers. Als men besluit om dure methodes wel op te nemen in het basispakket, wordt dit pakket duurder. Gevolg is vaak dan weer, dat –om de prijsstijging te drukken- het eigen risico hoger wordt. Daarvan is weer het effect dat chronisch zieken weer de klos zijn. Kortom, zelfs in een rijk land als Nederland is de bereikbaarheid tot de gezondheidszorg afhankelijk van je portemonnee, al is de situatie met de derde wereld niet te vergelijken..
We worden steeds ouder, maar de gebreken blijven. De gezondheidszorg is een hoofdpijndossier voor elke regering. Burgers in Europa vinden het belangrijk dat de gezondheidszorg bereikbaar blijft. Dan moet er dus een vorm van solidariteitsheffing zijn. Dat regel je door de premiehoogte en omvang van het pakket centraal te regelen en de kosten te verdelen, zoals dit bij de basisverzekering gaat. In Amerika denken ze daar anders over. Daar is men niet zo bereid om kosten te delen. Je gezondheid is vooral je eigen probleem. De aanzet voor een basisverzekering, zoals Obama heeft ingevoerd, vinden de republikeinen communistische maatregelen. Maar een basisverzekering samenstellen is nog niet zo eenvoudig. Dit gaat gepaard met economische en ethische discussies: hoe duur mag het zijn en wat hoort nu nog wel bij de basisverzekering?
Ook in Nederland zie je daarom dat mensen met meer geld relatief ouder worden, omdat ze in de regel gezonder leven dan de armere mensen en duurdere behandelmethoden bij ziekte en aandoening kunnen veroorloven. Het lijkt erop dat dit verschil groter wordt door de hoge ontwikkelkosten.
Terug naar subsidiëring van deze ontwikkelkosten lijkt een oplossing, maar het gevolg daarvan is dat de mensheid weer ouder wordt. Dat heeft weer tot gevolg dat pensioenen langer moeten worden uitbetaald: kortom de ene oplossing creëert op een ander vlak weer een financieel probleem. De politiek, waar weinig vertrouwen in is, moet dit allemaal oplossen. Ik wens, welke regering dan ook, veel sterkte met dit dilemma.