Geschreven tekst

Afgelopen week las ik dat kinderen op “iPAD-“scholen alleen nog blokletters leren herkennen, maar het vak “schrijven” eigenlijk niet meer bestond. De motivatie was eenvoudig: schrijven is niet relevant meer. Hooguit een kattenbelletje en dat kan prima in hanige blokletters. Het mooie zwierige, vaak schuine handschrift verdwijnt langzaam maar zeker. Bijna iedereen heeft wel een hulpmiddel nu om teksten direct digitaal weg te schrijven: smartphones, tablets, phablets, netbooks of laptop.

Als ik eerlijk moet zijn heb ik altijd al een haat-liefde verhouding met het schrijven gehad. Ik had op de lagere school altijd mooie cijfers. Maar één vak ontsierde mijn rapport: schrijven. Ik kreeg vaak een vijf. Motivatie van de onderwijzer was: “Eigenlijk is het een vier, maar omdat een zware onvoldoende je rapport zo ontsiert, houd ik op een vijf.”
Ook kreeg ik opmerkingen over mijn opstellen: “Mooi opstel, maar het zou handiger zijn als ik het ook nog zou kunnen lezen.” De eerste drie jaar op de lagere school schreven we met een kroontjespen, die we in een inktpotje doopten. Dat startpunt maakte mijn handschrift nog dramatischer: alles zat onder de vlekken. De liefde voor het vak schrijven werd daar ook niet beter op.
Op de middelbare school moesten we werkstukken maken. Aanvankelijk ook handgeschreven. Rond mijn veertiende mochten we ook typen. We hadden thuis een Remington kofferschrijfmachine. Ook hier weer problemen, want doordat ik geen typecursus had gevolgd, was het tempo laag en maakte ik teveel fouten, die met correctielak weer werden gecorrigeerd. Mijn ouders hadden het nog niet in de gaten, maar een typecursus hoort bij je opvoeding. Men beschouwde typen in de jaren zestig nog als een vrouwenaangelegenheid op kantoren. De vrouwelijke aanduidingen van beroepen met typemachines als secretaresse en typiste verwijzen hier nog naar.
Een nadeel van het typen is vooral voor mij, dat je er zomaar geen regels tussen kan schuiven. En aangezien ik mijn gedachten vorm tijdens het schrijven, heb ik veel werkstukken tig keer opnieuw moeten typen. Rationeel kom ik tot de conclusie dat een typecursus belangrijker is dan het leren schrijven.

Mijn eerste ervaring met een tekstverwerker was bij de Rabobank in 1986 toen ik daar ging werken. Op de typekamer stond een tekstverwerker waarin je digitaal twee regels kon typen en herstellen. Nadat je op het knopje “OK” had gedrukt schreef het apparaat de tekst weg. Heel snel daarna kwamen de PC’s en tekstverwerkingsprogramma’s als WordPerfect en Word. Dat was voor mij een zegen.

Nadeel van geschreven tekst (wel of niet getypt) is, dat het een gedwongen volgorde afdwingt om de inhoud van de boodschap in je op te nemen. Meestal is dat ook wel handig, anders raak je de draad kwijt. Dit geldt uiteraard vooral voor romans. In kranten, tijdschriften en studieboeken hebben de schrijvers vaak behoefte iets toe te lichten. Er verschijnen popups in kaders, vaak in een ander lettertype om de aandacht hierop te vestigen. Ook gebruikt men verwijzingen naar andere bronnen in voetnoten. Hoe langer hoe meer verwijst men naar websites of artikelen. Deze verwijzingen kunnen de lezer het leesproces doen onderbreken, als hij of zij meer verdieping zoekt op de inhoud. Relatief nieuw zijn de QR-codes die in een tekst worden geplaatst, zodat je met je mobiele apparaat direct een tekst kan oproepen, naast de tekst die je aan het lezen bent. Nog nieuwer is het toevoegen van augmented reality aan een tekst. Met ‘augmented’ wordt bedoeld dat informatie digitaal wordt verdiept en ‘reality’ verwijst naar de actualiteit. Je kunt door de plaats waar je bent, of instant, informatie toevoegen. In de krant wordt met een logootje met de letters “AR” aangegeven, dat er een verdieping mogelijk is op een stuk tekst of foto. Dit kun je door deze foto of tekst met een app op je mobiel of tablet te scannen. De toepassing zal direct de verdiepingsinhoud op je mobiel tonen. Voordeel is dat je geen code hoeft te plaatsen. Je kunt bijvoorbeeld je bedrijfslogo voorzien van een augmented reality inhoud. Zie je het logo van bijvoorbeeld ADO Den Haag en scan je dit met een app als “Layar” in, dan kom je via je mobiel van alles te weten over deze voetbalclub. Zo voeg je naast de geschreven statische tekst een digitale laag toe. Je zou zelfs een geschreven tekst als basis kunnen gebruiken om Layar in te zetten.

Zijn we weer terug bij de geschreven tekst. De laatste handgeschreven echte brief die ik heb ontvangen zal meer dan 30 jaar geleden zijn verstuurd. Sommige mensen vinden het jammer dat de handgeschreven brieven zijn verdwenen. Zo zie je ook een revival van de geschreven tekst voor liefhebbers. Digitale initiatieven als “postcrossing” en “snailmail” zorgen ervoor dat een deelnemer hieraan de pen weer ter hand moet nemen.
Maar, elkaar informeren doen we met apps als Facebook of Whatsapp. Als we vroeger zo’n handgeschreven brief ontvingen gingen we daarvoor zitten en kon het wel maanden duren voordat je zelf weer een antwoord formuleerde. Nu zien we dat er discussie ontstaat over zoiets als dubbele blauwe vinkjes in een Whatsapp-bericht. Die worden er weggezet als je een berichtje stuurt en de ontvanger het berichtje heeft gelezen. Super handig! Volgens mij is dat juist de bedoeling van het sturen van een bericht. Maar dan is er paniek. Want in de vervormde hersenen van de ontvanger van het bericht is hij of zij nu moreel verplicht direct te antwoorden. Wat zal men wel niet van mij denken als ik dit niet doe? En hij heeft het al zo druk met al die e-mails, Twitter en Facebookberichten. Het is blijkbaar not-done als we niet direct op al deze digitale post reageren. Eerlijk is eerlijk: met deze digitale diarree ben ik ongeveer klaar mee. Als ik overal direct op zou moeten antwoorden ben ik de gehele dag bezig berichten te verwerken, waarvan er nog geen 5% op enige manier relevant zijn. Ik kan mijn tijd wel beter gebruiken. Ik laat me niet meer opjagen door deze digitale post. En dan denk ik weer aan die handgeschreven brieven, die je maximaal twee per maand kreeg. Wat een weldadige rust was dat toch. Voor het eerst voel ik echt iets van een generatiekloof.

KLIK OP ONDERSTAANDE KNOP OM DE MIJMERING TE BELUISTEREN

Beoordeel dit bericht