Van de week las ik dat in Gilze Rijen er een burgerwacht is opgericht. Mensen in de buurt voelen zich niet veilig en verenigen zich om in groepjes op stille momenten in de wijk rond te lopen en te waken over de spullen van de buurtgenoten. Het is natuurlijk geweldig dat mensen elkaar kunnen aanspreken op de veiligheid in de buurt. De vraag is of een burgerwacht dan de oplossing is. En waarom doen ze dit? Blijkbaar voelen mensen zich onveilig en vanuit die onveilige gedachten gaan ze aan de slag. Volgende vraag is dan: Waarom voelen ze zich onveilig? Als we de misdaadcijfers erop naslaan in de buurt waar deze burgerwacht is opgericht, is er geen enkele toename te zien van criminaliteit.
Volgens de politiebronnen is het een normale, veilige wijk. Waarom dan deze burgersurveillance? Het gevoel van mensen wordt sterk beïnvloed door de media. Leest men in de krant of op een website dat er is ingebroken in de buurt, dan voelt men zich direct al onveiliger. Gebeurt het toevallig een paar keer in een korte tijd en is het breed uitgemeten in de pers, dan wordt het gevoel van gevaar nog meer versterkt.
Op deze wijze vormen massa’s mensen hun mening. Men leest of ziet iets en men trekt gelijk conclusies. Toen de wereld nog een stuk kleiner was zonder de media, had men geen weet wat er allemaal zich in verre oorden afspeelde en leek de wereld veel rustiger. Het vervelende van het nieuws is namelijk dat het altijd al is gebeurd. Het is reactief, dus voorkomen van de nieuwsgebeurtenis is niet mogelijk. Nieuws heeft daarnaast de vervelende eigenschap om voornamelijk alleen de zaken te belichten die afwijkend zijn van de gewone zaken, en dan voornamelijk in negatieve sfeer. Voorbeeld: er rijden miljoenen auto’s dagelijks over de weg, waarmee niets gebeurt. Er knalt één auto op een andere en als de voortvloeiende ellende: gewonden, doden, files maar groot genoeg is dan staat het breeduit in de media. Terwijl miljoenen auto’s veilig van A naar B zijn gekomen. Er gaat dus een paar miljoen keer iets goed en maar één keer iets fout. Dat zou je onveiligheidsgevoel niet echt moeten raken. En toch doet dit dat wel. Op één of andere manier zijn we continu bezig om in onze eigen omgeving gevaren uit te sluiten; een soort instinct. Zolang dit maar overzichtelijk blijft kun je met concrete maatregelen dat veiligheidsgevoel verbeteren, maar met een informatie-overload van allerlei onveilige situaties die de media over ons heen uitstort, kan voor jou de hele wereld instorten. Dat is niet meer te behappen. Mensen worden paranoia en gaan overal iets achter zoeken. Eigenlijk is de boodschap: Geen nieuws is goed nieuws.
En willen we positief nieuws brengen, dan wordt dit gauw gezien als suf en overbodig. Dus aan de ene kant zoekt men de veiligheid, maar aan de andere kant smullen we van het gevaar, waardoor we vervolgens weer in de stress schieten. Ik kan me voorstellen dat mensen deze prikkels helemaal beu zijn en als een kluizenaar zich gaan afzonderen op een eenzaam eiland of ergens in de bush bush.
Het is niet alleen de angst waarom we het nieuws zo graag horen. We zijn ook sensatiebelust. De angst roept spanning op en daarmee worden allerlei stofjes in de mens geactiveerd waardoor hij zich gelukkiger gaat voelen of in ieder geval achteraf gelukkiger voelt, omdat het goed is afgelopen.
Wat ook typisch is aan nieuws is de eeuwige herhaling. Het nieuws wordt oneindig herhaald, zeker als er een ramp plaatsvindt. Totaal onnodig, want op elk internetdevice kun je instant het nieuws zelf oproepen. Tijdens de herhalingen worden de nieuwsfeiten fijn geslepen en hoe langer hoe meer zie je dat het publiek een belangrijke nieuwsleverancier wordt. Sinds dat bijna iedereen redelijke camera’s op zak heeft en die te pas en te onpas worden tevoorschijn gehaald, filmt de particulier hiermee ook rampen en dienen de opnames hoe langer hoe meer als nieuwsbron.
Als mensen verkeerde uitspraken doen, komt dit ook in het nieuws. En daarmee krijgen de kwaadsprekers een enorm podium voor hun foute uitspraken en ideeën. En wat vinden we het als keurige burgers erg dat de man of vrouw dergelijke uitspraken doet. Ondertussen herhaalt het nieuws de uitspraken wel 100 keer, waardoor de kwaadspreker langzamerhand een heel leger volgers gaat krijgen. Krijgen we precies het omgekeerde effect van de nieuwsboodschap.
Er is ook altijd een roep om het nieuws te gebruiken om direct het politieke systeem aan te passen. Totale onzin. Het vragenuurtje van de Tweede Kamer op dinsdag wordt bijna in zijn geheel in beslag genomen door actuele problemen uit het nieuws, die volgens de vragenstellers direct opgelost moeten worden. Eén ding is zeker: dat kan gewoon niet en de vraag is of het wenselijk is. Volgens mij duurt het maken van een wet meer dan een jaar en is niet de minister of staatssecretaris het aanspreekpunt voor de verandering, maar moeten aanpassingen in de wetgeving gewoon de politieke kalender volgen vanuit gemeenteraden, provincies en tweede kamer. Dan wordt er nog een keer goed nagedacht voordat er weer maatregelen worden getroffen, waarvan men achteraf niets begrijpt. Incidenten zouden geen trigger mogen zijn voor een verandering. Afschaffen dus dat vragenuurtje, of de agenda zo aanpassen dat nieuwsitems niet op de agenda mogen.
Er gaat zeker niet veel veranderen als het om nieuws gaat. Maar ook in het nieuws moet meer aandacht komen voor de dingen die goed gaan. Dat zal wel helpen om de mensen wat meer te laten relativeren. Daarmee kunnen we het paranoïde gedrag naar aanleiding van het nieuws mogelijk ook wat onderdrukken. Het is ook niet prettig als je altijd maar uit angst achterom moet kijken.
En wat die veiligheid betreft, die door het nieuws continu wordt belaagd: dat valt in de praktijk reuze mee. Zolang je zelf maar normale dingen doet als deuren en ramen goed afsluiten en niet met al te veel bombarie rond gaat bazuinen waar je allemaal heen gaat, is de kans in ons land niet zo groot dat jou iets overkomt.