Broeder Clarentius gaf mij op de Pedagogische Academie geschiedenisles. Het was een geniepige broeder, die weliswaar onze studentenrechten respecteerde, maar als je niet naar zijn lessen kwam, haalde je gegarandeerd het tentamen niet. De tentamenstofstof ging uitsluitend over niet-schriftelijk gedocumenteerde informatie die tijdens de lessen werd verteld.
Naast dit weet ik me nog één uitspraak te herinneren van deze broeder: Geschiedenis is belangrijk, want met de kennis van het verleden kan men vanuit het heden de toekomst inrichten. Waarom ik dit onthouden heb, is omdat het mij intrigeert.
De gemiddelde Westerse mens ziet het verleden als een loden last, vergeet deze liever en kijkt alleen maar vooruit: we moeten groeien, beter worden, het moet anders zijn. De vraag is of dit waar is. Waarom iets veranderen als mensen tevreden zijn; waarom beter worden als het niet slecht is en waarom groeien als iedereen het al goed heeft. Kijken wij terug in ons verleden dan hebben wij westerlingen een koloniale nalatenschap. We zijn nu rijk, omdat we destijds de rest van de wereld plunderden en onderdrukten. We vergeten liever deze tijd; niet alleen omdat we ons dit niet bewust zijn, maar omdat wij vinden dat de huidige Westerse democratie een universeel mondiaal recht is en we daarmee van mening zijn dat het loslaten van oude culturen daarbij hoort. Daarmee koloniseren we de religieuze culturen opnieuw. Alleen een westerse democratie geeft de gewone man inspraak volgens onze begrippen en niet een geschrift van duizenden jaren geleden. En dit terwijl bij een meerderheid van de helft plus één van de kiezers men een besluit democratisch vindt.
Het verzet tegen democratie is in niet-Westerse landen groot. Overal waar wij vanuit het westen democratie hebben willen brengen is het zowat overal mislukt. Nog steeds blijken in deze zogenaamde democratieën corruptie en vriendjespolitiek de hoofdtoon te voeren. Dus wat brengt democratie het land meer dan wat er al was? Religieuze culturen zijn streng en laten weinig ruimte voor andere meningen. Daarom kan het in landen met een dergelijke cultuur relatief rustig zijn. Bij een roep om democratie vliegt dan de vlam in de pan. De Westerse wereld is de bakermat van de democratie, dus die krijgt dan ook de schuld. Vergeet niet dat vooral in de niet-Westerse culturen de vorige generaties met hun denkbeelden in hoog aanzien staan. Daarmee straalt er ook een hoge mate van rust en zekerheid uit. De toekomst is ongewis. Waarom daarop richten?
Maar wij Westerlingen kijken alleen vooruit. We willen dat onze kinderen het beter krijgen dan wij; vinden dat de niet-Westerse religieuze culturen achter lopen en daardoor niet serieus genomen moeten worden, we willen groeien om rijker, gezonder en gelukkiger te worden. Al is dat laatste maar een vraag als we dit allemaal willen bereiken. We creëren onze bubbles door groei op papier te realiseren – in koersen op beurzen- ,maar feitelijk groeit de economie niet. Wat we wel doen is keihard werken; maar waarvoor? Hebben wij eigenlijk wel gelijk als Westerse Maatschappij?
Nee, ook wij hebben geen gelijk. Ook voor ons blijft de toekomst ongewis, al willen we deze maakbaar maken. En is het democratische systeem dat we zowat heilig hebben verklaard wel het ultieme systeem waarbij de bevolking inspraak krijgt? En heeft het überhaupt wel zin om iedereen een mening te vragen, als men niet over de standpunten wil of kan nadenken?
We bemoeien ons met de strijd in vreemde landen die niets hebben met onze Westerse denkbeelden. En dan uitsluitend in de landen die of strategisch van belang zijn: militair of economisch. Dat wordt ook zo ervaren. De haat zwelt aan. Want wij willen het verleden wel vergeten, maar de huidige generaties in niet-democratische landen geloven enkel de verhalen van hun ouders en grootouders en worden steeds herinnerd aan de onderdrukking.
Dit wereldprobleem lossen wij in het Westen zomaar niet op. We zullen begrip moeten tonen voor zaken die we niet willen begrijpen. We zullen ook meer tijd moeten nemen, want de dimensie tijd heeft een heel andere betekenis in de niet-Westerse landen. Behoorlijk wat water in de wijn dus. Gaat dit lukken?