Er is een vernieuwde manier van consumentengedrag populair aan het worden: peer to peer, ofwel: de consument neemt de dienst of het artikel direct af van de producent.
Op zich is dit niet nieuw. Het begint met kopen bij de boer. In de supers worden groenten en vlees ingekocht via de veiling. Rechtstreeks bij de boer of tuinder kopen betekent dat de boeren de marges van de veiling in de eigen zak kunnen houden. Ook de marges van tussenhandelaren en detailhandel vervallen.
Een nadeel van peer-to-peer bij de boer kopen is dat het aanbod beperkt blijft tot wat de boer verbouwt of kweekt. Bovendien kun je meestal alleen in het oogstseizoen terecht. Op deze wijze koop ik al jaren mijn asperges. Sommige boeren zijn zo slim om met een paar boeren uit de buurt te gaan samenwerken zodat het aanbod groter wordt en de bezetting van de winkel ook beter geregeld kan worden. Het gaat echter over de top als de boeren ook andere producten gaan verkopen, die helemaal niet gemaakt of geteeld zijn op de boerderij. Zo ontstaat er dan weer gewoon een standaard winkel, waarbij het weer moeilijk is vast te stellen wat de oorsprong van het aanbod is. Groot voordeel van de directe verkoop bij de producent is, dat wanneer je vragen hebt over het product, je gelijk bij het goede adres bent. Zeker in een tijd waar blijkt dat alles wat als voedsel is samengesteld en luchtdicht is verpakt eigenlijk per definitie te veel houdbaarheidsverhogende en smaakversterkende middelen bevat zoals een berg E-nummers, zout en suikers.
Zit je aan een of ander dieet vast, dan verwijst de diëtiste je al gauw naar pure producten, waardoor het kopen bij plaatselijke (biologische) boeren een goede optie is. Doe je dat met de fiets, dan combineer je een paar dingen die goed voor je zijn: bewegen en betere voeding. Wellicht wordt dit een goed voornemen voor 2016. Lastig is nog om vast te stellen wat de diverse boeren aanbieden. Als daar ook wat samenwerking zou plaatsvinden, dan zouden de boeren via een website hun aanbod kunnen presenteren en misschien zelfs bestellijsten kunnen maken. Daarmee stimuleren ze de plaatselijke en regionale economie. Bijkomend voordeel is dat er minder wordt gezeuld met de producten: van de boer naar de veiling, van de veiling naar de groothandel en daar vanuit naar de detailhandel en vervolgens naar huis.
Er zijn natuurlijk ook andere peer-to-peer vormen, dan bij boeren. Ook kleine ambachtslieden en kunstenaars kunnen op deze wijze hun producten op de markt brengen. Met een website en webwinkel en advies op maat in de winkel annex atelier of werkplaats, kunnen consumenten direct bij een producent unieke objecten aanschaffen. En als straks met 3D printen men niet meer afhankelijk is van leveranciers aan het einde van de wereld en tegen dezelfde maakkosten spullen ook gewoon in je eigen stad of dorp gemaakt kunnen worden, zal deze vorm van verkoop nog veel grotere vormen krijgen.
Consumenten zijn hun oude koopgewoonten al aan het opgeven. De hele retailhandel zit in een transitie. Grote winkels verdwijnen uit het straatbeeld. Het is niet voor niets dat deze stuk voor stuk omvallen. Veel consumenten zijn nauwelijks meer loyaal aan een winkelketen. Dat komt vooral omdat de winkelketen niets toevoegt aan het koopproces. De meeste verkopers hebben geen verstand van de producten en komen niet verder dan het voorlezen van de productinformatie op het prijskaartje. Daarbij komt dat ze altijd net niet hebben wat je zoekt. Je moet ook nog een uur rijden, parkeren tegen woekertarieven en nog een half uur lopen met je product.
Met een paar klikken heb je het op internet besteld en met een beetje geluk heb je het dezelfde of volgende dag in huis en nog goedkoper ook. Daar kunnen de winkelketens niet tegenop. Het winkelaanbod zal om te overleven moeten worden opgesplitst in experience-shops, zoals Apple al jaren doet. Relatief kleine winkels met deskundig personeel. Wil je iets kopen: bestel het in de winkel of thuis en de volgende dag wordt het geleverd. Het deskundige personeel wordt betaald door het merk: Apple in dit geval. Dit houdt wel in dat consumenten wel iets beter voorbereid moeten gaan winkelen, maar met internet in je broekzak of tas, hoeft dit geen probleem te zijn.
Al met al zullen de winkelstraten een ware metamorfose ondergaan en wij, consumenten zullen het weer leuk gaan vinden om te gaan winkelen. De overgang hiernaartoe zal echter nog de nodige uitdagingen hebben. Maar: weg met die mondiale eenheidsworst in de winkelstraat.