Ik pin zoveel mogelijk en eigenlijk vind ik geld in mijn portemonnee anno 2016 maar niks. Deze week kreeg ik voor iets wat ik had verkocht een briefje van 100 euro. Ik ging eens goed nadenken en zolang ik me kan herinneren heb ik nog nooit zelf zo’n briefje in mijn knip gehad. Ook niet één van 200 of 500 euro. Van het begin af aan heb ik me verbaasd over de variëteit aan muntjes en biljetten. Zeven biljetten en acht muntjes is wel erg veel van het goede. Zeker in een tijd waarin digitaal betalen al bestond. Vooral in Nederland hebben we snel afscheid genomen van de één en twee centmuntjes. We zijn gaan afronden op 5 eurocent.
Je ziet de muntjes ook niet meer bij ons. Vreemd genoeg ronden ze bijvoorbeeld in Duitsland niets af. Daar kreeg ik in de supermarkten tot op de cent het wisselgeld terug. Zit dat in de pünktlichkeit van de Duitsers? Of komt het omdat de Nederland geen geduld heeft aan de kassa? Geen idee. Ik ben in ieder geval blij dat het “gruis” uit mijn beurs is verdwenen. Aan de andere kant van het spectrum zitten de briefjes vanaf 100 euro plus. Ook die kom je nauwelijks tegen in het betaalcircuit. Toch blijkt dat 1/3 van de tegenwaarde van de eurobiljetten in de eurozone bestaan uit 500 eurobiljetten. Waar zijn die dan? Ik ben ervan overtuigd dat het criminele circuit hier een belangrijke rol in speelt. Eén groot voordeel van eurobiljetten is namelijk, dat ze geen echt spoor achter laten. Weliswaar zijn alle biljetten genummerd, maar er is niemand die noteert welk biljet waarnaar toe gaat. Dat is wel anders met overboekingen. Elke transactie die digitaal wordt verricht laat een digitaal spoor na, zodat ook buiten de ontvanger de bank of de tussenpersoon kan nagaan hoe de geldstroom loopt. En alles wordt bewaard. Daar is men in het criminele circuit niet erg blij mee. Iets minder crimineel is ook zwart betalen. Dat wordt ook vaak in contanten gedaan. Dan blijft het buiten de boekhouding, wordt dan gezegd. Geen wonder dat het chartale geld nog een belangrijke rol speelt, want zwart werken maakt wel deel uit van de reële economie. En nu ineens komen er geluiden op dat men af wil van de 500 eurobiljetten. Goh, wat verrassend als je ziet welke rol de criminele wereld inneemt in het betalingsverkeer. Tot nu toe hebben de centrale banken door het meer drukken van en in stand houden, met de 500 eurobiljetten louter de criminele en zwarte wereld geholpen, terwijl ze eigenlijk toezicht moeten houden op het betalingsverkeer. De toezichthoudende taak wordt met het gebruik van biljetten bijna ondermijnd. Bijna 15 jaar na introductie komt men nu pas op het idee om hier paal en perk aan te stellen. In de Verenigde Staten kent men het 100 dolllarbiljet als het biljet met de hoogste waarde. Dat zouden we hier ook moeten doen. Geen enkele valuta kent biljetten van een waarde die vergelijkbaar is met het 500 eurobiljet. Gezien de geringe schommelingen van de koers maakt het dit biljet daarmee nog interessanter voor de onderwereld.
Als je het biljet uit de roulatie zou halen zijn criminelen verplicht om het om te ruilen naar 200 of 100 eurobiljetten of moeten ze het storten op een bankrekening, waarmee de som weer traceerbaar wordt. Dan moet dus ongeveer 1/3 van alle euro biljetgeld worden omgewisseld. Interessant wat dan boven water komt. Maar ik zou ook een pleidooi willen houden om ook de 100 en 200 eurobiljetten af te schaffen. In landen waar bijna alles corrupt is kent men helemaal geen hoge valutawaarden op hun biljetten. Ik was een aantal jaren geleden in The Gambia en daar was de tegenwaarde van het hoogste biljet ongeveer 1 euro. Ging je daar contanten halen, dan moest je een doos meenemen i.p.v. een portemonnee. Dat maakt het voor criminelen minder interessant. Daarentegen kon je daar bijna niets digitaal doen. De economie daar is daarom erg stroef en dat zal zonder verandering in zicht ook wel zo blijven.
En of de blockchainoplossingen zoals bitcoins een oplossing gaan bieden is ook maar de vraag. Hier beweert men dat men geld en transacties niet kan onderscheppen, dat derden geen inzicht hebben in je geldverkeer en dat het volledig veilig is. Alleen al om het feit dat het niet begrijpelijk kan worden uitgelegd aan Jan-met-de-pet, zal de populariteit en het vertrouwen hiervan niet erg doen stijgen.
We zullen zien welke drogredenen er zullen worden aangevoerd om uiteindelijk het 500 eurobiljet nog een lang leven te laten leiden. Al was het alleen maar omdat in wet- en regelgeving het uitfaseren van biljetten en valuta over tientallen jaren is uitgesmeerd.
Een moedige poging, maar kansloos dat dit op korte termijn soelaas biedt.