Ik ben er nog nooit geweest en weet van het land weinig af: Oekraïne. Wat ik ervan weet is dat het een groot land is en vroeger onderdeel uitmaakte van de Sovjet-Unie. Uiteraard zijn daar nog niet alle sporen uitgewist van deze invloed. Het apparatski zoals ooit in de Sovjet functioneerde en naadloos overging in een oligarchie bestaat nog steeds. Kortom de macht is in handen van een kleine elite, die elkaar constant de bal toespelen.
Vanuit een democratisch perspectief, het hoogst haalbare invloedmodel dat zich tot nu toe op de wereld heeft gemanifesteerd, zijn deze oligarchieën verderfelijk. Formeel is Oekraïne eigenlijk een parlementaire democratie. Het land is dat pas sinds 2006, dus heeft het nog maar een zeer korte geschiedenis op dit gebied. Het land heeft nooit een bestuur gekend waarbij de meerderheid de baas zou moeten zijn, dus merk je hier dat het systeem simpelweg nog niet werkt. Gevolg is dat het vreselijk corrupt is en daardoor eigenlijk de macht toch weer bij een kleine elite ligt. Een ander probleem is dat het land in oorlog is met Rusland. Democratieën zijn niet persé de meest handige staatsvormen tijdens een oorlog op je eigen grondgebied. Door de staatsvorm moet je openheid geven en als je openheid geeft verraad je jezelf aan de vijand. Een dilemma waar we hier in het westen ook mee worstelen ten aanzien van het terrorisme. Het land is bovendien verdeeld over de machtsrichting. Een deel van de bevolking wil terug naar de moederschoot van Rusland en een deel lonkt naar Europa. Een moeilijk land dus, waarbij bovendien zonder al te veel reuring Rusland al een deel van het land, de Krim, annexeerde.
Er spelen heel veel tegenstrijdige belangen. Als we dit doen krijgen we ruzie met Rusland; als we dat doen dan wordt de verhouding met het pro-Westerse deel van Oekraïne verstoord. Het associatieverdrag is niet alleen een handelsverdrag, maar legt het land ook politieke stabiliteitsacties op. Daarmee zou er rust kunnen komen aan de oostgrens van Europa. Dit gehele complex van afwegingen hebben we aan de lidstaten van de Europese gemeenschap voorgelegd. Onze handelspolitiek wordt vanuit Brussel geregisseerd. Daar zijn wellicht honderden diplomaten aan de slag gegaan om zo’n verdrag op te stellen, daarbij zorgvuldig overwegend wat er in dit verdrag geregeld moet worden. In een echt democratische wereld zoals Europa is, mag je ervan uitgaan dat er een verdrag komt waarbij een zeer ruime meerderheid van de aangesloten landen zich kan en wil verbinden. Als Nederland zijn we maar een klein radartje in dit spel. Het feit dat we dit verdrag zo hebben opgeblazen dat we er een referendum over gaan houden, laat ons denken dat we invloed hebben op het resultaat. Dat is in ieder geval niet zo. Ook zonder Nederlandse steun zal dit verdrag er gewoon komen.
De initiatiefnemers van het referendum “Geen Peil”(die erop uit zijn om juist wel iets te peilen) gebruiken de mogelijkheid om het referendum over dit onderwerp in te zetten voor heel iets anders dan Oekraïne, namelijk Europa.
In simpele redeneringen wordt alle ellende van vandaag de dag afgewend op Europa: de vluchtelingencrisis, het terrorisme, de crisis. Europa wordt gezien als een tandeloze tijger en dat wordt door de linker – en rechterflanken van ons politieke bestel nog maar eens flink onder de aandacht gebracht. Dit referendum wordt door de initiatiefnemers gezien als de lakmoesproef van Europa. Een handig moment, nu we juist tijdelijk voorzitter zijn van de EG; met een negatieve uitslag staat Rutte in zijn hemd en zal hij minder serieus worden genomen door de andere lidstaten. Vergeten wordt dat we al ruim 70 jaar geen onderlinge oorlog voeren, we een enorme rijkdom hebben gekend – en nog wel hebben- die door de gehele Europese bevolking wordt gevoeld. Ook dat we zonder ons paspoort de grenzen over konden en in de uithoeken van Europa met hetzelfde geld kunnen betalen, zonder afgezet te worden door banken of andere geldwisselaars. Zonder Europa waren de problemen die zich nu manifesteren in nog hevigere mate over ons uitgestort. Dan zouden alle landen de opportunist uithangen en proberen uit elke crisis een slaatje te slaan. Dan zouden we geen 70 jaar vrede hebben gekend. Eenheid is voor de rust in Europa daarom superbelangrijk.
En nu gaan we op 6 april een lange neus trekken naar de zorgvuldig opgebouwde Europese relatie volgens de laatste polls. Als een soort boos jongetje gaan we tegen de schenen schoppen van onze moeder, die ons eigenlijk het liefst zou moeten zijn. We willen nu ineens zelf de dienst uitmaken.
We hebben handelsbetrekkingen over de hele wereld en ook met landen waar we puur om opportunistische redenen handelsakkoorden mee afsluiten, vaak zonder enige terughoudendheid ten aanzien van het verderfelijke regime. We noemen ons een handelsvolk maar sluiten ons het liefste af om de problemen van de wereld op afstand te houden. Angst is een slechte raadgever en je als land afzetten of isoleren helpt zeker niet de portemonnee te vullen.
Bedenk dat a.s. woensdag als je al naar het stemhokje gaat. Ga je niet omdat je niets van het onderwerp weet -zoals 99% van ons- dan zegt dit iets over het referendum-middel dat verkeerd is ingezet. Zeg je “ja”, dan vertrouw je op de democratische rechtstaat waaraan je elke vier jaar je mandaat verstrekt. Zeg je “nee”, dan ben je dat boze jongetje. Wil je dat zijn?