Plotseling kreeg ik een berichtje van mijn zus dat mijn broer in het ziekenhuis lag. Mijn broer? Daar had ik een week eerder nog uitgebreid mee zitten praten over zijn nieuwe laptop. Die is toch kerngezond? Hij vertelde mij toen nog dat hij de laatste tijd wat relativerender in het leven stond en meer van dag tot dag leefde. Wat was er aan de hand? Hij bleek in de loop van de week een soort griep ontwikkeld te hebben. Dat bleek steeds erger te worden, waarna de huisarts werd ingeschakeld en het bleek dat hij een zware longontsteking had.
Met de ambulance naar het Twee Stedenziekenhuis en hij werd naar de intensive care gebracht, want zelfstandig ademen was er nauwelijks meer bij.
Er volgde een enorme dip en de situatie werd kritiek. Al snel bleek dat de longontsteking was ontstaan door een legionellabesmetting. Hoe had-ie die toch opgelopen? De afgelopen weken was mijn broer niet weg geweest, dus ergens thuis moet de bron van deze ziekte te zoeken zijn. Voorlopig is dit nog onduidelijk. Er volgde een paar spannende dagen. Zelfs zo spannend dat de familie dinsdag ’s avonds werd opgetrommeld: hij zou een slechte nacht ingaan. Dit klonk allemaal zeer onheilspellend.
Aangekomen in het ziekenhuis werden we naar zijn bed geleid. Hij lag op zijn buik, om de longen wat te ontlasten. Ik was al lang niet meer op een intensive care-afdeling geweest. Wat ik daar aantrof maakte enorme indruk op me. Eén grote verzameling van apparaten en slangetjes die van en naar het bed liepen: medicijnen, voeding, lucht, meetapparatuur. Snel telde ik aan beide zijden van het bed meer dan 40 aansluitpunten.
Gelukkig kwam mijn broer de nacht goed door. De volgende dag werd er nog een dialyse-apparaat toegevoegd, zodat er nog meer slangen en draadjes waren verbonden.
Als ik dit nu zie dan denk ik aan alle discussies rondom de zorg. Als mijn broer niet in Nederland woonde, maar bijvoorbeeld ergens in Zuid Amerika, dan waren wij nu waarschijnlijk bezig om de crematie voor te bereiden. Een man van 61 hoort namelijk niet plotseling uit het leven gerukt te worden en al zeker niet door zoiets ogenschijnlijk onschuldigs als door lauwwarm verneveld water Met de inzet van uiterst kundige doctoren en verplegend personeel en een batterij aan apparatuur lukt het dit team waarschijnlijk mijn broer weer beter te maken. Je mag Jezus op de blote knieën danken dat je in Nederland woont. Fantastisch dat dit kan.
En als je dit ziet dan besef je gelijk dat dit hele circus enorm veel geld kost.
De rekenmeesters hebben continu kritiek op de hoger wordende zorgkosten. Artsen staan opgesteld om mensen beter te maken en als er middelen beschikbaar komen om dit ook werkelijk te bereiken, dan schromen artsen niet om deze in te zetten. En terecht, want niemand wil ziek zijn. De techniek en wetenschap om oorzaken te vinden van ziektes en deze te bestrijden schrijdt voort. Hoogopgeleide -dus dure- mensen buigen zich hierover en vooral private ondernemingen investeren hierin en willen ook lang winst maken. Door de medische wereld meer te privatiseren hadden economen verwacht dat de prijzen zouden zakken door onderlinge concurrentie. De praktijk leert dat private ondernemingen in de eerste plaats staan opgesteld voor hun aandeelhoudersrendement. Dus ondanks die concurrentie hebben alle private partijen er baat bij vanwege winstoptimalisatie om die prijzen niet zomaar te laten zakken.
We komen hiermee in een ethische discussie. Doordat er veel winst wordt gemaakt is het interessant om in de medische wereld te investeren. Mensen zijn bereid kosten te betalen om beter te worden. Maar maken farmaceutische en medische industrieën en zorginstellingen teveel winst, dan is dit een maatschappelijk probleem. Zouden we onderzoek enkel aan ambtenaren -loonslaven- overlaten, dan worden deze in hun creatieve brein begrensd door het budget dat ze beschikbaar krijgen. De vooruitgang zal daardoor stokken; er zit weinig drive in. Laten we dit over aan private ondernemingen dan betalen we veel te veel, omdat de winsten van de aandeelhouders betaald moeten worden. De zorg wordt dan uitsluitend bereikbaar voor rijke mensen. Je kunt je verzekeren, maar de premies worden langzamerhand onbetaalbaar als we geen grenzen gaan stellen aan de kosten van een gewonnen gezond levensjaar. Er zijn behandelkostengrenzen bedacht van rond de € 80.000 per QALY (Quality Adjusted Life Year). Stel dat de gehele intensive care-operatie rond mijn broer €200.000 euro kost en hij daarna nog jaren goed kan functioneren, dan is dit de investering dus ruim waard. Als ze het niet zouden doen zou hij immers nu doodgaan.
Er is een hele discussie gaande of je zomaar maximum bedragen aan mensenlevens en behandelingen mag hangen. Maar het gaat niet alleen over geld, maar ook voor wie: een jonge moeder of een bejaarde van 95? Door echter grenzen te stellen is de voorspelbaarheid van de gezondheidszorgkosten veel beter in de hand te houden en dwingt het de industrie goedkoper te worden.
Doen we het niet dan zullen de zorgkosten explosief stijgen. Dan wordt het onbetaalbaar. Met een basisverzekering moet men wel van een bepaalde kostenverwachting uitgaan. Lopen deze uit de hand dan zullen vergoedingen worden beperkt of uitgesloten. Dan moet je deze apart gaan bijverzekeren. Maar hoe langer hoe meer zien we dat het solidariteitsbeginsel binnen de verzekeringswereld wordt afgebroken. De houding wordt hoe langer hoe meer “Ik verzeker me alleen voor de dingen die me zouden kunnen overkomen. Ik ben een man, dus voor bevallingen en vrouwenziekten wil ik geen premie betalen; ik -als vrouw- heb geen prostaat, dus waarom zou ik premie voor prostaatkanker betalen?”
Heel veel mensen hebben moeite met het financieel maken van wat een mensenleven waard is. Mijn beeld is, dat, als we dit niet doen de gezondheidszorg onbetaalbaar wordt. Door juist deze grenzen aan te geven wordt ook de industrie gedwongen om oplossingen goedkoper te produceren om nog winst te kunnen maken.
Het is uiteraard gemakkelijk praten als je niets mankeert. Maar je zou maar net over zo’n grens gaan en men besluiten de behandeling niet voort te zetten: een drama. Het is niet voor niets een duivels dilemma.