Werken 2016

Toen ik van school af kwam en ging werken bestond de maatschappij voornamelijk uit grote bedrijven of ketens van bedrijven. Je deed het goed als je zorgde dat je bij zo’n grote jongen in dienst kwam. Je ouders stimuleerden je ook om bij deze solide werkgevers aan de slag te gaan. Dan kreeg je het goed en wellicht nog beter dan pa en ma. Bij zo’n bedrijf kreeg je verlofdagen, een pensioenregeling, je loon werd doorbetaald als je ziek was en er was een CAO waar allerlei emolumenten zoals opleidingsmogelijkheden werden geboden. Wat was de wereld toch overzichtelijk.

En kwam je terecht bij een bank of verzekeraar dan zat je destijds helemaal gebeiteld. Eigenlijk ontnamen dergelijke grote bedrijven je ondernemersinstinct. Hoewel de meeste grote bedrijven ook intern behoorlijk competitief waren, bleef je toch binnen de veilige muren van het bedrijf als je geen gekke dingen deed. Ondanks een grote verschuiving van de maakindustrie naar lage-lonen-landen in de jaren 80 en 90 was de omvang van een bedrijf toch nog vaak af te lezen aan het aantal medewerkers dat er werkte. Eigenlijk waren het allemaal gespreide bedjes. Velen van mijn leeftijdgenoten, die zo tegen de zestig lopen hebben allemaal maar één of twee werkgevers gekend en werken soms al meer dan 25 jaar voor dezelfde onderneming (zoals ikzelf). Je trouwe dienst wordt nog steeds beloond, want als je 25 jaar bij een bedrijf werkt krijg je vaak een bonus en een receptie. En dat terwijl je eigenlijk nooit hebt gesolliciteerd. Het lijkt dus alsof bedrijven blij zijn met medewerkers met ervaring. Dat blijkt in de praktijk nu niet meer zo te zijn. Ouderen worden vaak gezien als dure dwarsliggers in de veranderingsdrift van de organisatie. Grote bedrijven krimpen, want de productiviteit per medewerker is stevig gestegen. Bovendien worden uit de bedrijfsprocessen allerlei functies en rollen gedrukt, omdat de klant zelf de handelingen -vaak via het internet- overneemt. Er zijn dus minder mensen nodig voor hetzelfde werk en ook al zou de markt aantrekken, dan kunnen de bedrijven het nog steeds met minder mensen. En dat terwijl we minstens tot ons 67e moeten blijven werken volgens de politiek.

In CAO’s wordt afgesproken dat bij gedwongen ontslagen er wordt afgespiegeld. Per leeftijdscategorie worden mensen vergeleken. Wie heeft er de meeste dienstjaren? Degene met de minste dienstjaren is het bokkie. Het gevolg is dat het bedrijf met dure, oude en vaak minder flexibele krachten overblijft. Dat is niet in het belang van het bedrijf. De concurrentiepositie ten opzichte van nieuwe startups wordt daardoor verslechterd. En daarmee gaat het nog slechter met het bedrijf en uiteindelijk verliest iedereen zijn baan, omdat de kosten per FTE te hoog zijn. Zeer grote bedrijven zijn nu eenmaal redelijk kansloos in de nabije toekomst volgens mij. En dan ben je tegen de zestig en dan gloort de WW. Naadloze aansluitingen zoals vroeger met de VUT zijn uitgesloten. Ergens tussen je 63 en 68 ben je na een enorme inkomensval aangewezen op bijstand, ervan uitgaande dat je geen werk meer krijgt. Ik zeg dit nu behoorlijk stellig, omdat ik maar zelden in mijn omgeving mensen aantref, die het geluk hebben om tegen de zestig nog een nieuwe baan te vinden. Veel van mijn leeftijdgenoten zijn weer op zoek naar een baas om voor te werken maar bedrijven hebben niet zo’n behoefte aan die dure eigenwijze oude mannen, die met geen mogelijkheid in het gelid te krijgen zijn. Alhoewel men formeel niet mag discrimineren, gebeurt dit hier volop. Wat zou jij zelf doen als eigenaar van een bedrijf waar je je zuurverdiende geld hebt ingestoken? Dit negatieve beeld begint gemeengoed te worden.

Wat moet je dan doen? Toch proberen te voorkomen dat je in zo’n situatie komt. Goed nadenken dus wat je wil en nog kunt en je niet laten verrassen. Kijk eens goed naar jezelf en stel vast wat je sterke punten zijn. Zorg dat lacunes binnen je opleidingen nog kunnen zijn aangevuld, zodat de buitenwereld ziet dat je niet stil staat.

En waarom niet voor jezelf beginnen als je echt iets kunt? En dan begint het te wringen. Je hebt nog nooit met dit bijltje gehakt. Je hele leven ben je al gepamperd door de grote bedrijven waar je tientallen jaren je uit de naad voor hebt gewerkt maar die je ook hebben beschermd, en die je nu in de boze buitenwereld laten zwemmen. Opgeleid om voor een baas te werken en op het einde van je carrière nog even ondernemer worden? Zeker niet alle mensen zijn geschikt om dit te doen. Naast je werk moet je namelijk er ook op uit om werk te houden. Je bent commercieel ook verantwoordelijk. Je hebt met de belasting te maken, met administratie en verzekeren. En verdien je genoeg om ook aan je pensioenpotje te denken. Je zult een hoop moeten regelen. Zie je daar tegenop? Dan is de kans helaas erg klein dat je nog ooit zult werken, want met bijna 60 jaar ben je voor een baas simpelweg te duur en te weinig kneedbaar. En hoewel men vindt dat de crisis zijn langste tijd gehad heeft, zijn juist deze oudere werkeloze medemensen nu het slachtoffer. Een enorme inkomensval voor en na je pensioen is het gevolg.

Waren we maar 10 jaar eerder geboren. Dan reden we nu vast ook in een camper rond door Europa.

Beoordeel dit bericht