Ruim veertig jaar geleden werd ik opgeroepen om me te laten keuren voor de militaire dienstplicht. Mijn broer was al goedgekeurd, maar omdat we maar met twee jongens waren in ons gezin, zou ik ook moeten opkomen. Samen met een vriend werden we door de vader van deze vriend weggebracht naar Breda om te worden gekeurd. Ik had helemaal geen zin in de dienstplicht. Ik stemde destijds PSP en was vast van plan te weigeren. Waarom een leger? Het brengt alleen maar ellende.
Eenmaal in de kazerne werden de procedures rondom de keuring doorgenomen en ik zou voor de middag lichamelijk worden gekeurd en ’s middags zou dan het geestelijk deel worden afgewerkt. Maar eerst moest er een formulier worden ingevuld. Op dat formulier werden nogal suggestieve vragen gesteld over wat je zou willen in het leger. Niets dus, maar deze optie ontbrak. Dus het formulier werd rebels ingevuld en aangeboden aan de hoofd van de ‘Indelingsraad’. Daarna volgde een kort interviewrondje. Ik was als eerste aan de beurt, waarschijnlijk vanwege mijn antwoorden. De officier probeerde mij nog over te halen om bij ondersteunende eenheden zoals EHBO in te laten delen. Ook sprak hij met afschuw van het rode gevaar, maar daar was ik niet zo gevoelig voor. Het was nog ten tijde van de (eerste) koude oorlog, dus de Russen waren onze vijanden. Als ze vanuit het oosten komen, lukt het toch wel om ons te overmeesteren, dat was enkele tientallen jaren tevoren ook al aangetoond. Ik vertelde de man dat ik dienst wilde weigeren. Hij liet me gaan met de mededeling dat aan het einde van de dag dit -na de lichamelijke en geestelijke keuring- dit dan wel weer ter sprake zou komen.
De keuring startte en al gauw werd in een zaaltje een pollepel voor mijn oog gehouden. Ik heb last van aangeboren nystagmus, een oogbolafwijking waarbij de oogbollen zenuwachtig heen en weer kunnen bewegen, bij mij vooral als het zicht van één van de ogen wordt beperkt. Afgezien van kleine ongemakken heb ik daar eigenlijk geen hinder van. Maar de keuringsarts zag het niet zitten dat wanneer ik de Russen moest omleggen- waarmee ik liever een glas hief- dat ik in het wilde weg zou gaan schieten. Resoluut ging er een streep door mijn keuringsformulier: ik moest me afmelden bij de receptie en ik kon naar huis. Met grote vreugde heb ik staan springen bij de bushalte: voorgoed ongeschikt! Dit zou me minstens veertien maanden extra levensvreugde opleveren. Even later in de bus werd de vreugde ook weer wat getemperd door de lichte teleurstelling om twee redenen. Ik had niet de kans gekregen om met mijn argumenten het leger te kunnen overtuigen dat ik een weigeraar was en waarom hebben ze de keuring niet afgemaakt? Hierdoor blijkt dat soldaten kanonnenvoer zijn: als ze lichamelijk ergens afwijken zijn ze a priori niet geschikt voor het leger. Zelfs toen snapte ik al dat er ook heel wat legertaken zijn, waarvoor je fysiek niets voor hoeft te kunnen. Al had ik niet kunnen vermoeden dat veertig jaar later oorlog voeren een videogame met echte slachtoffers zou worden. Maar de vreugde overheerste ruim.
Gelukkig hebben we deze onzin afgeschaft. De dienstplicht was bovendien discriminerend, want meiden werden niet opgeroepen. En nu komt het CDA op het idee om toch maar weer te overwegen de dienstplicht her in te voeren. En zonder erbij na te denken schaart 62% van de geënquêteerde Nederlanders zich hierachter. Waarom in hemelsnaam? Het lijkt erop dat de Nederlander van oordeel is dat het goed is voor de jongelui om discipline opgelegd te krijgen, daarmee aangevend dat ze er zelf als ouder niet echt goed erin zijn geslaagd hun kinderen fatsoenlijk op te voeden.
In de jaren zestig en zeventig hokte defensie de dienstplichtigen op in kazernes, waar ze voor de tigste keer een YP voertuig moesten overschilderen tussen het blowen en zuipen door. Daar werden de jongens wijzer van. Maar als we nu de dienstplicht opnieuw zouden invoeren, dan worden de jongelui uitgezonden naar geterroriseerde landen om na terugkeer met een posttraumatisch stresssyndroom de rest van hun leven te slijten als een geesteszieke. Daar zit Nederland op te wachten. Momenteel sturen we goed getrainde soldaten, die zelf voor dit vak hebben gekozen op dit onheil af. En zelfs dan zijn er relatief veel soldaten die na zo’n missie gemankeerd door het leven gaan.
Militaire dienstplicht is waardeloos, maar maatschappelijke dienstplicht lijkt me wel iets goeds. Iedere middelbare schoolverlater zou, voordat hij een serieuze keuze maakt qua studie of werk een jaar lang in een sociaal-maatschappelijke organisatie moeten werken. Dat beïnvloedt het overwegen van werk of studie, waardoor men meer concreter een keuze kan maken. En het dwingt de jongeling, die op deze leeftijd vaak erg met zichzelf bezig is, om zich heen te kijken. Bovendien kan er dan in de maatschappij een berg werk verzet worden waar normaal gen geld of tijd voor is. Dat lijkt me beter dan het leger tegen wil en dank te dienen. Ik verwacht dat daar de professionele militairen ook niet op zitten te wachten.
Weg dus met dit onzalige idee. Als je dan toch de jeugd iets mee wil geven, laat ze dan vooral iets nuttigs doen.