Vroeger was alles beter, verzuchten vaak oudere mensen. Deze uitspraak wordt vaak ingegeven omdat men de huidige wereld niet meer snapt. En dat heeft weer te maken dat je in deze tijd veel moet onthouden, en dat is juist het grote probleem. Bovendien is het niet alleen onthouden, maar moet je ook de verbanden kunnen zien tussen zaken om goed te kunnen functioneren in deze maatschappij. En die verbanden waren vroeger gewoon zichtbaar en zijn nu abstract. Neem bijvoorbeeld warmte. In mijn jonge jeugd hadden we een kolenkachel. Hessels bracht bij ons zakken met kolen, die in het kolenhok achter in de bijkeuken werden gestort. Die werden contant afgerekend. Met een kolenkit werd de zwarte brandstof naar de kachel in de kamer gebracht en in de eveneens zwarte kachel aangestoken. En dan was er warmte.
Je hoefde weinig abstract vermogen te hebben om dit principe te snappen. Je zag het gebeuren en de afhankelijkheden waren duidelijk: je moest kolen kopen, die moesten worden gebracht, daarna moesten ze in de kachel en daarna worden aangestoken. Waren de kolen op, dan begon de cyclus opnieuw. Als de asla vol was werd deze leeggegooid en aan het einde van het stookseizoen werd de kachel uitgeveegd.
Dit was de situatie tot ongeveer 1963. Nu regel ik de warmte in huis via een app op mijn smartphone en hoef ik niet meer te weten waar de energiebron vandaan komt en hoe deze wordt omgezet in hitte. Dat doen allerlei apparaten en providers en vanuit de administratie regel ik dat de aanvoer van brandstof door blijft gaan en de apparatuur blijft werken. Die administratie is abstract en staat los van de warmte in huis. Ik als afnemer van warmte moet echter wel een aansluitnummer weten van het energiebedrijf en periodiek contact leggen met een onderhoudsmonteur. Vergeet ik dit en doe ik niets dan is het zo koud in huis. Qua fysieke inspanning is de huidige situatie veel efficiënter en veiliger, maar veel minder tastbaar en daardoor niet voor iedereen beter. Heb je geen gevoel voor administratie, laat je geheugen je in de steek of ben je door financiële problemen afgesloten van de energiebron, dan ben je nergens. In die oude kolenkachel kon je ook nog altijd sprokkelhout en oud papier opstoken.
De abstractie in de wereld wordt hoe langer hoe groter en daarmee ook de afhankelijkheid met derde partijen. Het overzichtelijke, zoals het voorbeeld met de kolenkachel is weg. Mensen die niet goed in staat zijn om abstract te denken, zoals ouderen met geheugenproblemen en geestelijk mindervalide mensen of mensen met een erg laag IQ, begrijpen hoe langer hoe minder van de huidige wereld. Dit zijn nu erg kwetsbare groepen geworden, die het niet hebben op de constante veranderingen die nu plaatsvinden waardoor alles nog moeilijker begrijpbaar wordt. De computer of smartphone is er één van. Voor de geestelijk fitte mens is dit een superapparaat waarmee je van alles kunt regelen en opzoeken. De abstracte wereld wordt weer een beetje tastbaar als het apparaat jou een antwoord geeft uit de cloud op een vraag die je hebt. Inmiddels zijn dit apparaat en de cloud daardoor onmisbaar geworden. Vroeger begrepen mensen veel beter hoe dingen werden gemaakt, omdat dit onder hun neus gebeurde. En daardoor onthielden ze hoe zaken werkten. Ook de beloning voor bepaalde zaken was veel zichtbaarder. Voor een dienst kreeg je geld, goederen of een wederdienst en vaak direct. Zelfs een dier snapt dit principe. En wilde je iets ‘abstracts’ weten, dan zocht je het op in de encyclopedie. (Waar zijn ze gebleven?)
De noodzaak om alles te weten en te snappen is al lang weg. Je kunt, als je dit wilt, alles opzoeken. Het is absoluut onzinnig om de wereld te willen begrijpen en ook onmogelijk, maar een aantal abstracte principes moet de hedendaagse mens wel volgen. Is hij niet in staat dit te doen of weigert hij dit, dan is de huidige wereld zijn grootste vijand, want de weg naar de eenvoud, waarbij alle processen overzichtelijk en tastbaar waren, is inmiddels afgesloten of wordt kostbaar en daardoor onbereikbaar. In bijna alle processen wordt arbeid in processen er zo veel mogelijk uit gedrukt, omdat dit bijna altijd de duurste component is. Daarvoor worden geautomatiseerde en gerobotiseerde processen ingezet, zonder CAO, zodat de kosten kunnen worden gedrukt in deze neo-liberale wereld waarbij concurrentie als enige redmiddel om te overleven wordt beschouwd. Dit gaat allemaal ten koste van die mens, die niet in staat is dit te overzien. Er ontstaat dus en tweedeling, die vrijwel alleen kan worden overbrugd met mantelzorg. Begeleiding van mensen die deze wereld niet aankunnen wordt hoe langer hoe belangrijker. De wereld neemt qua complexiteit in rap tempo toe en de mantelzorgers zullen moeten proberen hun ‘patiënten’ toch een beetje mee te nemen in deze nieuwe orde. Dat zal met wisselend succes gebeuren, En dat zal toch altijd mensenwerk blijven.
Het is dus belangrijk dat de politiek dit inziet en gaat waarderen. Doordat menskracht wordt vervangen door kunstmatige intelligentie en robots houden we juist veel tijd over om te kunnen zorgen. Dat betekent dat dit ook beloond moet worden, want we zullen allemaal toch willen eten en leven. Laat de bedrijven die winst maken door het uitsparen van menskracht dit met een stevige belasting maar ophoesten. Een basisloon daaruit financieren voor iedereen. Dat lijkt me een strak plan.
KLIK OP ONDERSTAANDE KNOP OM DE MIJMERING TE BELUISTEREN