Wij mensen zijn erg gehecht aan gewoontes en het bestel van hechtingen aan gewoontes mag je ook wel cultuur noemen. En afhankelijk van de populatie die zich aan zaken hecht gaat het over internationale, nationale, lokale of zelf familie- en vriendenhechtingen. Zijn ze echt ingeburgerd dan noemen we het tradities. Tradities zijn zinvol als ze de sociale band versterken, maar voor zaken waar dit helemaal niet voor geldt, kan het ook een sta-in-de-weg zijn voor verandering. Neem nou de gevolgen van salarisbetaling via de bank. Tot diep in de jaren 60 van de 20e eeuw kregen de werknemers in een loonzakje met een loonstrookje (letterlijk ) wekelijks hun loon.
Ze werden op vrijdag bij elkaar geroepen in de payzaal en kregen ieder een half doorzichtige envelop mee. Een heel fraudegevoelig geregel was dat. Voor een beetje bedrijf moest er veel geld naar het kantoor worden gebracht, uitgesplitst worden over de zakjes conform de strookjes van de salarisadministratie en uiteraard dubbel gecontroleerd. Logisch dat de bedrijven massaal overstapten op girale betaling van het salaris, nadat de banken dit aanboden. Dat was wel een aardschok. De weekbetalingen werden maandbetalingen en de meeste werknemers moesten een rekening openen, want alles werd zowat nog contant gedaan in die tijd. Het gevolg was wel dat de meeste medewerkers direct na het storten van het salaris, de dag erop al het geld gingen opnemen. Het heeft echt jaren geduurd voordat men dit had afgeleerd. Hetzelfde gebeurde nadat de gelduitgifteautomaten werden ingevoerd. Inmiddels was het in een keer opnemen van geld toch niet meer zo praktisch gebleken. Het geld was vaak na een halve maand al op als het hele maandsalaris cash was opgenomen. Men haalde daarna delen van het maandsalaris op per week. Ik werkte destijds bij de bank en op vrijdag tijdens de enige avondopenstelling stond er een dikke rij voor de gelduitgifteautomaat, terwijl je ook op zaterdag of zondag of een ander tijdstip dan de openingstijden van de bank geld kon halen. De banken snapten aanvankelijk ook nog niet waar ze mee bezig waren, want de eerste jaren moest je bij een geldopname buiten de openingsuren nog extra betalen. Dat hebben ze gauw afgeschaft, toen ze wat meer gingen nadenken.
In 1969 werd het betalen met Girobetaalkaarten en eurocheques geïntroduceerd. Die zorgden ervoor dat je niet altijd naar de portemonnee hoefde te grijpen om iets te kunnen betalen. Met de invoering van de Euro waren de cheques verdwenen.
Nu zijn we weer toe aan het zowat afschaffen van cash geld. Ikzelf doe alles -als het effe kan- met de pin. Andere mensen doen dat niet, omdat ze dan geen idee hebben waar hun geld blijft. Ze willen in control blijven. Dat snap ik dan weer niet. Als je al je betalingen via de pin laat verlopen, kun je alle bestedingen vinden op het dagafschrift. En sinds 85% van de bevolking een smartphone heeft met internetbankieren, wordt het inzicht alleen maar groter en kun je veel beter nagaan hoe je bestedingspatroon is. Met budgetbewakingsapps kun je erg precies zien waar jij je geld aan uitgeeft. Maar mensen hechten aan hun oude gewoontes en kunnen maar moeilijk omgaan met veranderingen, ook al zijn het verbeteringen. En ik heb vaak ook het idee dat mensen helemaal niet willen weten waar hun geld blijft: te confronterend. Ook uit argwaan wordt nog vaak met contanten gewerkt: Ze -wie?- kunnen alles zien als ik met de pin betaal. Alsof iemand geïnteresseerd is in de uitgaven van Rinus Krijnen. Met contactloos pinnen heb je de pincode zelf niet eens nodig voor kleine bedragen. Daarmee wordt het risico nog kleiner dat ze je pincode ontfutselen. Toch is het maar sinds een jaar of wat dat er meer pintransacties zijn dan contante betalingen. Het enige lastige van digitaal betalen blijft nog om onderling geld te verdelen bij bijvoorbeeld een kroegbezoek, maar ook daarvoor stomen simpele apps op, om ook dat mogelijk te maken. Kan eindelijk dat geld weg.
Elke week wordt er wel een geldautomaat opgeblazen door een criminele bende. Ik zou zeggen: als dit gebeurt, geen geldautomaat meer terugzetten. En zeker niet op een plek waar er twee staan. Laat mensen die nog geld willen opnemen naar banken gaan om dit binnen te regelen.
Er wordt beweerd dat hele volksstammen niet overweg kunnen met het internet- en pinbetalen. Complex is het niet, maar je moet jezelf de tijd gunnen het te leren. Vooral ouderen willen hieraan niet geloven en ook voor geestelijk mindervaliden is het lastig om de abstracte manier van betalen eigen te maken. We zullen dus nog wel even met de muntjes en briefjes moeten blijven werken. Dan mogen ze wat mij betreft de 200 en 500 biljetten wel afschaffen. Die worden voornamelijk gebruikt in het illegale en zwarte circuit. Doen we daar ook nog eens wat tegen.
We kennen naast betalen met de pin ook het betalen via internet. In Nederland wordt dit voor het grootste deel ondersteund met iDEAL. Er zijn uiteraard ook andere digitale betaalwijzen zoals creditcardbetalingen en PayPal, maar deze worden toch minder gebruikt. Bij creditcardbetalingen zijn er soms flinke voordelen vanwege garantie en verzekering van spullen die je hiermee aanschaft.
Wellicht heb je al een bericht van je bank gehad dat er iets gaat veranderen in de algemene voorwaarden. De PSD2 wordt eindelijk ingevoerd, die ervoor zorgt dat niet alleen banken toegang krijgen tot het betaalsysteem, maar ook derde partijen. Voor de klant moet het betaalverkeer daardoor goedkoper worden. Er ontstaat meer concurrentie, maar de vraag is of dit het gewenste effect heeft. Wordt het veiliger? Men zegt van wel, omdat men zeer geavanceerde beveiligingstechnieken gaat gebruiken. Dat is ook de reden dat het bijna 3 jaar heeft geduurd voordat deze wet actief wordt. De banken zaten met hun verouderde systemen niet te wachten op concurrentie.
Volgens trendwatchers worden de nieuwe betaalmogelijkheden, gecombineerd met cryptogeld zoals bitcoins de grote concurrent van de banken. Weer een financiële dienstverleningstak die het moeilijk gaat krijgen. En de vraag blijft of de burgerij dit gedoe gaat omarmen of juist afwijzen, omdat men het allemaal niet meer begrijpt.
De nabije toekomst zal een belangrijk deel van de bevolking nog veel hoofdbrekens kosten. We will see…