Code Rood is een weeralarm waarbij extreem weer een grote impact op de samenleving heeft. De weersituatie kan voor zoveel schade, letsel en overlast zorgen dat het maatschappij-ontwrichtend kan zijn. Dit kan heel lokaal zijn. Code rood wordt op zijn vroegst 12 uur uitgegeven voordat het weerfenomeen zich voordoet. Code rood kan ook uitgegeven worden als er een kleine kans is op een extreme weersituatie, maar de veiligheidsrisico’s groot zijn. Wat ik zojuist beweer is de definitie van code rood van het KNMI. Het beschrijft welke gevolgen de code kan hebben op de samenleving. Men is blijkbaar ook erg voorzichtig, want in de definitie wordt ook aangegeven dat deze nooit eerder dan 12 uur voorafgaand aan de situatie wordt afgegeven.
De code wordt gecommuniceerd door het KNMI, maar wordt bepaald door o.a. Rijkswaterstaat, de ANWB en het KNMI zelf. En wat doet Nederland dan, als er code rood wordt gegeven? Veel mensen zijn van nature risicomijdend en zullen verstandig besluiten om thuis en in ieder geval binnen te blijven. Maar heb je belangrijke afspraken, verplichtingen aan opdrachtgevers of bazen, of zijn er belangrijke gebeurtenissen, zoals overlijden of huwelijk, dan trek je er toch op uit. Want nergens in de definitie staat dat je binnen moet blijven, niet met een lege vrachtwagen of aanhanger de weg op moet gaan, het openbaar vervoer moet tarten, of met de fiets door een oud bomenlaantje mag peddelen. We zijn een vrij volk en ieder moet zelf maar weten wat hij doet met de wetenschap dat het buiten gevaarlijk is. Eigenlijk trekken veel mensen zich niets aan van deze codering. Vaak wordt er schamper over gedaan. Hebben ze code oranje gegeven, schijnt bij ons de hele dag de zon, hoor je weleens verzuchten. Sommige mensen vinden zelfs dat we door het afroepen van de code rood, de maatschappij al ontwrichten. Mensen gaan anders reageren, waardoor verwachte omzetten niet worden gehaald, omdat mensen bijvoorbeeld niet naar een winkelcentrum gaan bij zo’n aankondiging. Ik zit te wachten op de dag dat het KNMI wordt gedaagd over het afgeven van een code rood, waarmee bedrijven de gederfde inkomsten willen opeisen; zeker als blijkt dat het achteraf toch allemaal wel mee viel.
Vandaar ook de voorzichtigheid in de definitie. De code wordt op zijn vroegst 12 uur voor de feitelijke situatie afgegeven. De inmiddels aangewakkerde claimcultuur is voor het land belangrijker dan de veiligheid van zijn bevolking. Als de dood is men dus dat weersvoorspellingen worden vertaald naar economisch verlies. Ondanks dat de definitie het woord ontwrichtend in zich heeft worden er geen concrete maatregelen getroffen om mensen te behoeden voor letsel of schade. Er zijn geen verboden om met lege vrachtwagenaanhangers de weg op te gaan, maar enkel adviezen om de weg te mijden. Belangrijkste reden is dat handhaving haast onmogelijk is. Ook voor politie en brandweer is een code rood gevaarlijk en om dan buitenlandse vrachtwagens aan te moeten houden met gevaar voor eigen leven is ook geen goed idee. Je zou wel achteraf iemand kunnen beboeten als er een ongeval heeft plaats gevonden tijdens code rood met een lege vrachtwagenaanhanger, maar dan is het enige resultaat dat de chauffeur van dit voertuig nog meer pech heeft. Voorkomen zou de oplossing moeten zijn. En dat kan pas als alle vrachtwagens worden aangesloten op een systeem waarbij centraal vrachtwagenchauffeurs automatisch worden gewaarschuwd dat ze in gevaar zijn en dwingend handelingen moeten verrichten om de kans op schade of letsel te verkleinen. Een mooie toepassing in de oneindige mogelijkheden die het Internet-Of-Things ons zou kunnen brengen.
Als je zoals van de week op het journaal weer zo’n vrachtwagen in de storm ziet kantelen, denk je zelf: waarom is die chauffeur überhaupt op pad gegaan? Hij roept dit toch over zichzelf af. Maar je zou maar een Oost-Europese chauffeur zijn, die strikte opdrachten heeft van zijn baas en waarmee op het moment dat hij besluit de auto aan de kant te zetten ook zijn schamele inkomstenstroom opdroogt. Dan trotseer je de storm en ben je een held als je op tijd en zonder schade je vrachtje hebt kunnen lossen. Toch gaan er stemmen op om bij code rood lege vrachtwagens te verbieden op pad te gaan. Voordeel is dan dat de chauffeur erop niet kan worden afgerekend als hij zijn truck laat staan.
En mogelijk verhoogt het ook de verkeersveiligheid.
Eigenlijk zijn mensen maar vreemde wezens. Het ene deel is risicomijdend en angstig en de andere helft zoekt juist de spanning op. Met zo’n code rood appeleer je op de uitersten van deze gevoelens. Daarom doe je het als overheid of weerinstituut ook nooit goed en worden adviezen opgevolgd of afgewimpeld. Het lege-vrachtwagenverbod-bij-code-rood is logisch, maar verder is het niet zo’n goed idee om sancties op te leggen als men de adviezen negeert. Hoe verstandig de adviezen ook zijn, er komt dan zeker gedoe van.