Ouderterreur

De maatschappij verandert snel. Ik ben nog net opgegroeid in een tijd dat er sprake was van een vreselijke verzuiling. We waren allemaal Nederlanders, maar ook katholiek, protestant, liberaal, socialist of communist en leefden in verschillende bubbels naast elkaar. Een erg dwangmatige situatie, want het was zeker niet de bedoeling dat je de bubbel zou verlaten. Daar werd schande van gesproken, al was er geen wet die het verbood. Daarna -ik spreek over eind jaren zestig – kwam een tijd van ultieme vrijheid. Een soort hippietijd, die in Nederland dik 5 jaar later pas echt aansloeg dan in de Verenigde Staten, waar het ooit begon. In die tijd was ik dus tiener en er waren inderdaad weinig beperkingen. Het juk van de bubbels werd afgedaan en ook onze ouders genoten van de vrijheid. Er was meer geld, dus er kwamen auto’s, vakanties etc. Maar ook werd er op ons veel minder gelet.

Mijn ouders konden mij bijvoorbeeld niet meehelpen met huiswerk en wisten ook niet precies wat ik allemaal uitspookte. Dat was niet omdat ze dom waren, maar ze hadden eigenlijk tot op dat moment alleen maar gewerkt en hun opleiding was minimaal. In dat walhalla groeiden wij op. Geen Magister, waar pa of ma kon zien hoeveel ik had gespijbeld en hoe slecht mijn Frans was. In het uiterste geval werden mijn ouders één keer per jaar opgetrommeld op school. Ondanks het feit dat het daar ook niet altijd goed ging, voelde ik weinig druk. Puur op basis van mijn eigen ambities en wilskracht heb ik mijn keuzes gemaakt. Het kwam nog niet eens bij me op om dit thuis te bespreken.

Ook werd je vrijgelaten in je keuzes. Ik mocht bijvoorbeeld best roken en drinken, ondanks dat mijn moeder wel de verslaving erkende en liever had dat ik dit niet ging doen. Zelf heeft ze haar hele leven fors gerookt. In plaats van roken te verbieden kon je een beloning van 100 gulden krijgen als je op je 18e nog niet rookte. Zonder verdere aansporing ben ik de enige in de familie die deze beloning heeft gekregen en het effect was wat mijn moeder hoopte: ik heb nooit gerookt. Dit was geen dwangkeuze.

Als ik terugkijk ben ik erg blij dat ik in die tijd ben opgegroeid. Geen ouders die in mijn nek zaten te hijgen, je kon links en rechts wat experimenteren met dingen zonder dat er gelijk grenzen getrokken werden en de controle was eigenlijk minimaal. We lieten zaken ook meer op ons afkomen. Toen ik voor mijn middelbare schoolkeuze kwam werd onze ouders dat meegedeeld. Ik was op de lagere school een goede leerling en ik mocht -als enige- naar het VWO, het atheneum. De mammoetwet was pas net ingevoerd. Mijn ouders waren trots. Ze beseften dat ze mij daarmee een kans gaven, die ze zelf nooit gehad hadden. Maar had de school gezegd dat het de HAVO moest worden, dan was het dat dan ook geworden. Het was nog wel gebruikelijk in die jaren dat pientere meisjes naar een lager schoolniveau werden gestuurd. Die zouden toch maar ongesteld en lastig worden en bovendien moesten ze al gauw klaar zijn voor het moederschap. Zo’n inspannende studie was nergens voor nodig. Het is nog steeds de basis van de ongelijkheid van de seksen van nu.
Tegenwoordig zie je juist een heel andere houding. Kinderen met VMBO kwaliteiten worden door ouders gepusht om op een hoger schoolniveau in te stromen, al hebben ze de kwaliteiten niet volgens de basisschool. Onderwijzers en scholen worden zelfs soms bedreigd met geweld of een rechtszaak.

En ouders bemoeien zich nu met van alles en nog wat als het om kinderen gaat. Toen ik vier jaar was moest ik naar een kleuterschool die een kilometer was verwijderd van ons huis. Mijn moeder heeft me de eerste keer begeleid, zodat ik wist hoe ik moest lopen. Daarna misschien nog twee keer gecheckt of het goed ging en verder was haar bemoeienis niet. Misschien naïef, maar destijds erg gebruikelijk. Iedereen kwam te voet naar school en niemand werd met de auto gebracht of kwam met de fiets. Er was niet eens een behoorlijke fietsenstalling bij de school. Maar als kind zou je het ook stom gevonden hebben als je ouders je zouden brengen. Dat zou ik zelfs als klein jochie al interpreteren als een gebrek aan vertrouwen. En er ging destijds eigenlijk nooit iets mis. In de VS, waar iedereen paranoia is, word je vervolgd als je je kind ‘onbeheerd’ op straat laat lopen. Waar gaat dit naartoe?

Doordat ik al vroeg zelf keuzes mocht en kon maken, ben ik -zonder een vooraf uitgestippeld pad te volgen- geworden wie ik nu ben. Ik ben daar best trots op. Niet alles is gelukt wat ik heb gedaan, maar spijt heb ik eigenlijk nergens van. Eigenlijk ben ik zelfs nog steeds trots dat ik op mijn 18 jarige leeftijd destijds na het behalen van het VWO diploma, niet wist wat ik wilde worden. Er was gewoon te veel om te kiezen. Niet dat de mogelijkheden oneindig waren, maar ik zag overal kansen en uitdagingen en wilde me niet beperken tot één keuze.
De druk die ouders en de rest van de huidige maatschappij op kinderen legt vind ik eigenlijk afschuwelijk. Alles is geregisseerd. Ik begrijp wel waarom kinderen al vroeg overspannen, burn outs krijgen en zelfs zelfdoding overwegen.

Heb vertrouwen in je kinderen en hoop eigenlijk alleen maar dat ze gelukkig worden. Laat ze vooral zelf ontdekken wat belangrijk voor ze is en hou nu eens op als eeuwige control-freak. Worden ze er met al die checks zelfstandiger en gelukkiger van?

Ik denk van niet.