Voor de 20e keer wordt een top 2000 op Radio 2 uitgezonden. Men start op Kerstochtend en draait de 2000 nummers tot aan het einde van het jaar. Al twee maanden van tevoren zijn de dj’s en hun sidekicks al helemaal euforisch over dit spektakel. En is het dan zo spannend? Nee: vooraf staat vast welke nummers in de top 10 staan; het lijkt de eredivisie wel. De overige 1985 nummers worden jaarlijks in een andere volgorde afgedraaid. Dan missen we er nog 5! Dat klopt: dat zijn de nieuwkomers die binnenkomen van het afgelopen jaar. Vijf stuks!
Zoals met zoveel tradities worden mensen hier kritisch op. Hoe kan het zijn dat er zo weinig dynamiek is in deze door de luisteraars bepaalde Top, terwijl de doelgroep van Radio 2 tot ongeveer 50 jaar doorloopt? De meest populaire liedjes komen uit de jaren 70, toen de meeste doelgroepluisteraars nog niet geboren waren. Radio 2 zit qua doelgroep ingeklemd tussen het noodlijdende 3FM en Radio 5. Ik beschouw Radio 5 als een uitgebluste versie van radio 2. Als de DJ’s hun pensioengerechtigde leeftijd van ongeveer 40 hebben bereikt bij Radio 2 vertrekken ze naar Radio 5 en blijven daar eindeloos hun kunstje herhalen. Ik ben bijna 62 en trouwe luisteraar van Radio 2. En ik voel zeker geen leeftijdsdiscriminatie door de zender. In mijn optiek is de feitelijke doelgroep namelijk veel breder dan de NPO zou willen. Ik zal ook wel luisteraar blijven, behalve als ze teveel gaan sleutelen aan de DJ-samenstellingen of de kleuring van de zender aanpassen. Radio 5 is dan echter geen optie als alternatief.
Die Top 2000 zou door columnisten schertsend teveel zijn samengesteld door witte oude mannen van boven de 60. Ik dus. Ja, ook ik heb een lijstje doorgestuurd en hoewel er weinig of geen hoge noteringen in mijn lijstje staan, voldoet hij wel aan het gemiddelde. Maar als ik dan tijdens de uitzendweek luister naar de reacties van de luisteraars en inmiddels ook kijkers dan zie ik reacties uit een bont gezelschap van 10-80 jaar en merk ik niets van die witte mannen van boven de 60. Je kunt enorm veel kritiek hebben op dit soort ljstjes. Maar elke Nederlander kan zo’n lijstje invullen en opsturen. En het resultaat is simpel: onder aan de streep wint het liedje met de meeste stemmen. Daar is niks tegen in te brengen. En aangezien mensen ook kuddedieren zijn is het dan ook niet verrassend dat de uitslag jaarlijks nauwelijks wijzigt. Radiozenders hebben ook de neiging om bepaalde muziek in ons collectief geheugen te prenten. Is een lied populair, dan wordt het zo vaak gedraaid dat de herkenning de smaak gaat beïnvloeden.
En zo steekt er ook een discussie op dat vrouwen in de muziek -en dus ook in de Top 2000- ondervertegenwoordigd zijn. Mijn conclusie is: dit klopt. Vroeger was ik in ons dorp ook betrokken bij de popbandjes en hier waren maar zelden meiden actief. En als ze dan actief waren was het de zangeres of de slidegitarist. Meer dan 90% van het jong talent bleken jongens. Is dit achterstelling of genetisch bepaald? Het is niet zo dat meisjes minder muzikaal zijn of geen instrumenten kunnen bespelen. Want kijk je in de klassieke muziek of naar koren: daar zijn vrouwen oververtegenwoordigd. Ik denk dat de aantrekkingskracht voor de popcultuur voor meiden minder interessant is. Popmuzikanten zijn eigenlijk nerds, maar dan op muzikaal terrein. Ze sluiten zich op in stinkende vochtige holen en zijn alleen bezig met die muziek. De meeste meiden zijn dat zo beu, als ze er al aan beginnen. Plus: als jongens onder elkaar zijn met één doel, kan een dame de boel flink verstoren. Dus in mijn optiek is het deels genetisch bepaald. Maar is dit een probleem? Ontegenzeggelijk zijn meiden anders dan jongens en al wil men zoveel mogelijk -terecht- gelijke rechten, de interesses zijn toch uiteenlopend. En wat is daar mis mee? Er staat geen enkele meidengroep iets in de weg, behalve dat ze in de scene moeten opboksen tegen talloze jongensbandjes en vanwege de exclusiviteit ze dan erg kritisch de maat wordt genomen. Niet eerlijk, wel realiteit.
Het is een feit dat muziek ongeveer sinds de jaren 60 op een zodanige manier kwalitatief wordt opgenomen, dat het ook nu -aan de vooravond van 2019- nog via onze geluidssystemen behoorlijk klinkt. Dat wat ouder is en nog regelmatig wordt gedraaid, heeft dus een voorsprong in ons collectieve geheugen. Muziek is niet als spijs en eten dat op gaat, maar talloze malen kan worden gereproduceerd. Objectiviteit is ook onmogelijk: je kunt onmogelijk alle muziek beoordelen om vast te stellen wat het beste of mooiste is. Bovendien is dit ook nog stemmingsafhankelijk.
De Top 2000 zal daarom de komende jaren niet ingrijpend veranderen, of je moet een heel ander kiesstelsel gaan introduceren. En is dit erg? Nee, want de Top 2000 is een trip down memory lane en een vast baken geworden aan het einde van het jaar. De vele verhalen en de gezelligheidssfeer die gecreëerd worden, horen bij het einde van het jaar. Een beetje terugblikken en stilstaan bij zaken. Dat past precies op de grens van het nieuwe jaar.