Als mensen zijn we tijdelijk op aarde. Inmiddels ongeveer 80 jaar, omdat we in de geschiedenis inmiddels in staat zijn om ons leven wat op te rekken. En daar betalen we een prijs voor. We moeten gezond leven, eten en drinken, want anders wordt het einde moeizaam en pijnlijk. Het zegt niet alles, want sommige gezondheidsgoeroes vallen soms ook veel te jong om. Hoe langer hoe meer gaan mensen bemoeien met je gezondheid. Mensen hebben allerlei hulpmiddelen om de regie over je eigen gezondheid uit handen te geven. Dat zal in de toekomst nog wel erger worden als we ook in staat zijn technologie in het lichaam te plaatsen.
De vraag is of je als mens hier blij van wordt en of je op deze bemoeienis zit te wachten. Ik kende genoeg oudere mensen die op het einde van het leven eigenlijk maar één ding hoopte: dat ze de volgende dag niet meer wakker werden. Door ethische of religieuze overwegingen worden mensen vaak buiten hun eigen wil om veel te lang in leven gehouden. Als we een oude hond of kat hebben, waarvan we zien dat het beest op hoge leeftijd erg veel lijdt, dan gaan we naar de dierenarts en krijgt het beest een spuitje. Vaak voelen we dan voor het beest opluchting naast het verdriet van het verlies voor onszelf. Ethische of religieuze overwegingen zijn er dan niet. Hoewel het beest er zelf niets over te vertellen heeft, heb jij als baasje wel een besluit kunnen nemen. Over onszelf hebben we echter niets te vertellen. Ook al heb je een verklaring op papier gezet en dit zorgvuldig gedeeld met vertrouwenspersonen en de huisarts; als het puntje bij paaltje komt zijn het de medici die beslissen of het einde er komt. En met al die levensverlengers in ons lijf zou het nog best lang oordat het zover is dat je je laatste adem uitblaast.
Zo hebben we nog veel meer dingen waar we de regie op kwijt raken. Zo zijn of worden we allemaal cyborgs, een mengsel van mens en machine, met technische hulpmiddelen in ons lijf zoals pacemakers, maar vlak ook niet de smartphone uit met eeuwige IP-connectie. Met een smartphone denk je wellicht nog dat je zelf bepaalt wat er op het schermpje komt. Dat is naïef, want de techreuzen weten door de locatie en het gebruik van het o-zo handige apparaat precies wat je uitspookt en waar. Deels kun je de beïnvloeding afkopen door te betalen, waarmee reclames worden onderdrukt. Dat lijkt een snelle oplossing, maar afgezien dat je hiervoor op hoe langer hoe meer digitale plaatsen zult moeten gaan betalen en in feite wordt gegijzeld, weet men ondertussen wel alles over je. En wellicht beïnvloeden ze je daarmee niet meer rechtstreeks, maar indirect altijd. Langzaam raken we in een digitaal net verstrikt waaruit niet te ontsnappen valt. Natuurlijk zijn er digibeten en bewuste nee-zeggers, die hier niet aan mee doen en denken dat men nog vrij is. Maar het word je hoe langer hoe moeilijker gemaakt om zonder de virtuele maatschappij te kunnen leven. Denk aan ons betaalgedrag. We vinden het veilig en handig dat we overal kunnen pinnen, maar eigenlijk laat je een enorm digitaal spoor na. Het gemak wint het van de privacy, al proberen overheden op allerlei manieren wel ervoor te zorgen dat persoonlijke gegevens beschermd worden. Met een lokale wetgeving kom je hier niet uit. We zijn inmiddels al zo geglobaliseerd, dat alleen internationale afspraken zoals de GDPR / AVG nog enige bescherming bieden, al kan men uitsluitend reactief ageren op nieuwe technologie. Daardoor komen er telkens weer nieuwe mogelijkheden om toch jou als consument te beïnvloeden, die opereren langs de mazen van het wettelijk toegestane. En al zijn de boetes fors, de ‘autoriteit persoonsgegevens’ bestaat uit een handjevol mensen met een beperkt budget, dus de pakkans is erg klein. Zolang het grootkapitaal direct belang heeft bij de interesses van de klanten, zal het er alles aan doen om jou zo snel mogelijk te verleiden.
Van de week gingen er weer stemmen op om de telefonische colportage voor particulieren geheel aan banden te leggen. Letterlijk niemand zit te wachten op telefoontjes van kranten- en energieleveranciers. Consumenten willen zelf kunnen kiezen, of in ieder geval het gevoel hebben, en niet met het mes op de keel een deal afgedwongen krijgen. De telefonische verkopers werken met targets en bekommeren zich niets om hun klanten en worden alleen maar beloond als ze zoveel mogelijk mensen overhalen. De verkooppraktijken zijn vaak tegen het criminele aan en de slachtoffers zijn meestal de zwakste schakels in de maatschappij: goedgelovige mensen, die inderdaad de onzin van de verkopers voor zoete koek slikken om er vanaf te zijn of wellicht het waanidee hebben dat ze er beter van worden. Ze zijn de regie geheel verloren.
In China mag je zelfs niets fout doen. Al heb je zelf geen digitale connectie. Door gezichtsherkenning etc. herkennen ze ook de analoge medemens en dat betekent dat als je iets goeds of fouts doet je punten krijgt in een social creditsysteem. En wat een plus- of minpunt is, dat bepaalt de overheid. Overschrijd je een negatief normsaldo dan volgen er sancties en kun je bijvoorbeeld geen treinkaartje meer kopen of een paspoort aanvragen. Bij een positief saldo krijg je aanbiedingen of kortingen voor bepaalde diensten. Je hebt dus zelf niets meer te vertellen en alles is zo met elkaar verbonden, dat er geen mens aan te pas hoeft te komen om het te laten werken. Poortjes openen of sluiten door je gedrag. Vreselijk! Gek genoeg is er nog geen opstand uitgebroken. In China doen ze zoveel aan brainwashing, dat de bevolking dit normaal zal gaan vinden.
Langzamerhand worden we gevangengenomen door de techniek, die in handen is van een kleine rijke en machtige groep. Het is dus van belang dat we internationaal ons organiseren om dit een halt toe te roepen. Dan helpt het niet om je terug te trekken achter de dijken van ons landje, zoals sommige politieke partijen in ons land ons doen geloven. Met minimaal Europese maar beter nog mondiale regelgeving zou een nieuwe digitale mores moeten gaan ontstaan. Toch moet ik nog zien of we in staat zullen blijken de regie weer in eigen handen te nemen.