Het klinkt als een drama: negatieve rente. Er lijkt niets positiefs aan. Het bestaat al een tijdje en speelt zich nu alleen nog af in de verrekeningen van banken met de ECB, de centrale bank van Europa. Sinds deze week betalen banken de ECB een half procent rente voor het geld dat ze er parkeren. Als er genoeg uitgeleend wordt door de banken en de noodzaak tot het stallen van het geld bij de ECB niet van toepassing is, is er nog niet zoveel aan de hand. De negatieve rente dwingt de banken om geld uit te lenen, want dan brengt het in ieder geval wat op. Doordat de banken hun geld liever in kredieten aanwenden dan dat ze over het overtollige geld rente moeten betalen, is de rente op leningen laag. Dat moet de economie stimuleren. Bedrijven en burgers kunnen goedkoop geld lenen en we zien dat de normen om geld te lenen telkens onder druk staan.
De rente zorgt er bijvoorbeeld voor dat de huizen sterk in waarde stijgen, ook al is deze waardestijging op basis van de feitelijke waarde nergens op gebaseerd. Als consumenten hoge leningen kunnen krijgen die rente-technisch betaalbaar blijven, ondanks de forse aanschafprijs, zal de bank ook niet zo moeilijk doen. Het huis is namelijk de dekking voor de lening en de markt bepaalt de prijs. De bank waant zich gedekt en hoeft het geld niet verlieslatend bij de ECB te stallen.
Dat hierdoor de woningmarkt op slot gaat is er een gevolg van. Door de buitensporige waardestijgingen van de huizen kunnen -ondanks de lage rente- toch veel mensen geen huis kopen, omdat hun inkomen in relatie tot het huis en de verplichtingen te laag zijn. Toen wij ons huis kochten in 1988 was er nog een norm dat je niet meer mocht lenen dan geloof ik 3,5 keer je jaarinkomen. Dat betekent dat als je nu een huis wil kopen van 300.000 euro -wat redelijk standaard is inmiddels- je minimaal 80.000 euro inkomen er tegenover moet zetten. Dat wordt dus moeilijk. We leven in een tijd dat met een voorspoedige economie er nauwelijks loonstijgingen zijn. Bedrijven zien liever hun shareholdersvalue stijgen dan hun personeel naar waarde of omstandigheden te betalen. Waarmee dus ook het gat tussen arm en rijk weer steeds groter wordt. Doordat werknemers nog nauwelijks georganiseerd zijn voelen de ondernemers geen druk om de lonen te verhogen. Bedrijven doen het gewoon niet, al loopt zelfs Rutte inmiddels te roepen dat de bedrijven de knip moeten trekken.
Nu gaat er al een tijdje het gerucht dat banken de spaarrente op onze consumentenspaarrekeningen ook onder het nulpunt wil brengen. Ben je momenteel een beetje vermogend en heb je geld op de bank staan, dan is dat feitelijk al het geval. Als je spaart boven de vrijstelling van pakweg 30.000 euro per belastingplichtige, dan betaal je vermogensbelasting over het tegoed en dat is hoger dan de huidige rente die inmiddels al gezakt is tot 0,03%. Er wordt hier flink over gemopperd. De politiek ging bij het verzinnen van de vermogensregels nog uit van een minimaal rendement van 4% voor consumenten. Inmiddels is men wakker geschud en wil men de vrijstelling zeer fors gaan verhogen. Eigenlijk om de kritiek voor te zijn als de banken ook nog eens negatieve rente vragen over onze spaartegoeden. Technisch gezien is de kans best groot dat het gaat gebeuren. Er is meer geld in omloop dan dat er geïnvesteerd wordt, dus als de banken met het geld blijven zitten gaan ze verlies maken en dat verlies betaalt altijd de klant.
Ik hoor een beetje aan in mijn omgeving hoe mensen op die negatieve rente zouden reageren en bijna iedereen roept direct dat ze het geld van de bank af gaan halen en in een sok of kluisje gaan stoppen. Diezelfde banken die vroeger ook de kluisjes beheerden in hun vele filialen zullen de kluisjesvraag niet meer kunnen vervullen, want inmiddels is driekwart van de filialen gesloten en dat betekent dat de huurprijzen voor kluisjes door schaarste ook weer omhoogschieten.
En als mensen massaal geld gaan opnemen bij de banken ontstaat er wellicht een bankrun en vallen er banken om. Bovendien wordt de maatschappij er niet veiliger op als ook het dievengilde weet dat mensen weer contanten in huis gaan houden.
Er is simpelweg te veel geld in omloop. Doordat de centrale banken geld kunnen drukken zonder tegenwaarde is het knap dat we geen enorme inflatie hebben. Door de rente extreem laag te houden is investeren in geld niet lonend en daardoor blijft de inflatie beperkt. Maar een kleine waardevermindering is er altijd, dus dat geld in die sok wordt toch minder waard.
Verstandiger is om te investeren of te gaan beleggen. Als je investeert in duurzaamheid zoals isolatie of zonnepanelen, worden je kosten lager en is geld minder belangrijk. Ga je beleggen, dan zijn de rendementen nog best OK, maar er zijn nogal wat risico’s die er ook voor kunnen zorgen dat het geld onder de inleg komt en je dus verlies maakt. Je moet dit dus niet doen met geld waarvoor je op korte termijn een bestemming hebt. En heb je echt veel te veel geld, geef het dan weg aan echt goede doelen. Die weten er wel weg mee.
Maar de naderende negatieve rente blijft een luxeprobleem. Je moet wel eerst echt geld hebben om hiervan iets te merken. En hoe langer hoe meer mensen hebben al moeite genoeg om de eindjes aan elkaar te knopen.
KLIK OP ONDERSTAANDE KNOP OM DE MIJMERING TE BELUISTEREN