Sinds jaar en dag betaal ik met een pinpas. Niet voor niets. In tegenstelling tot wat het Nibud beweert heb ik met een pinpas veel beter in de gaten waar mijn geld naar toe gaat. Het Nibud is een voorstander van het systeem uit de jaren vijftig dat voor elke besteding een spaarpotje voor contant geld wordt bijgehouden. In hun ogen zie je dan waar je het geld aan uitgeeft. Ik ben juist van mening dat je dan helemaal niets weet, want als je potje voor het huishouden op is, haal je het gewoon uit een ander potje, want je zult toch moeten eten. En dan weet je achteraf niet meer waar je het geld vandaan hebt gehaald. Bijna alle banken bieden digitaal mogelijkheden om je uitgavenpatroon in beeld te brengen. Als je dus je geld contant maakt door het van de bank op te nemen, heb je geen idee waaraan dit geld wordt uitgegeven. Diegenen die niet goed zijn met geld, zijn meestal dezelfde types, die hierover ook geen enkele administratie bijhouden. Ik snap dat Nibud dus niet.
Als ik mijn -digitale- uitgaven naga, kan ik bijna op de cent nauwkeurig vaststellen waaraan het op gaat. Het enige vervelende is dat er best wat partijen tussen jouw bank en jou zitten, die met vage omschrijvingen het lastig maken om de leverancier te achterhalen waaraan je het geld hebt overgemaakt. Afschrijvingen met namen als Stichting Derdengelden Buckaroo en Mollie op het afschrift bestaan nog steeds, maar worden gelukkig wel minder.
Met de wetgeving PSD2 die vorig jaar werd ingevoerd kunnen ook andere partijen zich mengen in het betalingsverkeer, dan alleen banken. Eén van die partijen is Apple met het product Apple Pay. Je hoeft alleen een I-Watch of moderne iPhone/iPad te hebben en een bankrekening van ING of Rabobank om hiermee aan de slag te gaan. In principe zou je de pinpas thuis kunnen laten. Ik ben sinds kort ook over. Maar mijn pasje neem ik voorlopig nog wel mee, want in ongeveer de helft van de gevallen werkte mijn Apple Pay niet in de winkels. Ik ga ervan uit dat dit aanloopproblemen zijn en daarmee verdwijnt uiteindelijk de bankpas uit de portemonnee.
Ook wil men andere toepassingen gaan verhuizen van de pas naar de smartphone. De smartphone wordt hoe langer hoe belangrijker en begint zo langzaam aan ook een single point of failure te worden. Ben je de smartphone kwijt, is ie leeg of kapot, dan ben je machteloos geworden. We worden hoe langer hoe meer afhankelijk van internet en stroom; toch twee kwetsbare infrastructuren.
Ook de gelduitgifteautomaat gaat veranderen. Tot op heden had elke bank zijn eigen automaten., meestal in de gevel van het bankkantoor hangen. Aangezien de banken vaak in dezelfde straat actief zijn heb je nogal eens een concentratie van gelduitgifteautomaten en in sommige andere wijken of dorpen zijn ze in geen velden of wegen te vinden. De banken hopen dat we hoe langer hoe meer digitaal doen, en daardoor willen ze het aantal automaten verminderen. Het ei van Columbus is om de geldautomaat los te koppelen van de banknamen en één organisatie verantwoordelijk te maken: het ‘geldmaatje’. Bijkomend voordeel is dat daarmee de concentratie van geldautomaten lager wordt, zodat het criminele gilde ook minder opties heeft om de automaten te kraken. De banken doen het een beetje voorkomen alsof er uiteindelijk niet minder, maar dat de geldautomaten beter verspreid zullen zijn. Ik moet dit nog zien.
Wat we ook zien is dat onderling afrekenen eindelijk digitaal gefaciliteerd is. Met een betaalverzoek of Tikkie kun je eenvoudig iemand vragen jou iets over te maken in een paar simpele handelingen. Erg handig, maar kijk wel uit voordat je op ‘ja’ drukt. Vreemd is nu wel dat men blijkbaar van plan is om automatische incasso’s om te zetten in betaalverzoeken. Bij de Museumkaart is dit zelfs politiek afgedwongen. Met een automatische incasso worden prolongerende afspraken automatisch verrekend tussen aanbieder en klant. Dat betekent dat je er vaak zonder erg weer voor een jaar aan vast zit. Dat wil men vermijden door de klant zelf opnieuw elk jaar akkoord te laten geven op het prolongatieverzoek. Het voordeel van zo’n systeem is dat bedrijven meer moeite zullen gaan doen om je te overtuigen dat je het abonnement moet voortzetten. Dat zou weleens tot korting kunnen leiden en daar zijn wij Nederlanders gevoelig voor. Dit systeem is in de Verenigde Staten de standaard en zo gek nog niet.
Al met al zijn het geldmaatje, betaalverzoek en Apple Pay maatregelen waardoor banken uiteindelijk minder kosten gaan maken voor het betalingsverkeer, door de techniek te concentreren en de processen te vereenvoudigen. Voor de klant blijft het gebruiksgemak voorop staan. Maar eigenlijk is het geen echte vernieuwing voor de klanten. Dat zou het wel zijn als de apps van de banken meer proactief zouden werken en de gebruikers zou waarschuwen als ze buiten hun budget uitgaven willen gaan doen. Niet om dit dan te verbieden, maar om aan te geven dat je afwijkend gedrag vertoont ten opzichte van je voorgenomen budget. Daarmee wordt de klant zich meer bewust waaraan hij of zij het geld gaat uitgeven. Dan hoeven we zeker niet meer met contanten op pad.
Je zult zien dat banken conservatief gedrag met contanten hoe langer hoe meer gaan bestraffen. Dat wil zeggen: kosten in rekening brengen voor contante transacties of voor transacties met overschrijfformulieren. Dat leidt tot het nodige gemor, vooral van oudere en minder digitaal vaardige mensen, maar ik vrees dat er geen ontkomen meer aan is.