Ik ben opgegroeid in de jaren zeventig, dat wil zeggen dat ik teenager was in die tijd. Er is geen decennium geweest in de Nederlandse en zelfs wereldgeschiedenis waarin wij zo vrij konden denken en doen.
Hoe langer hoe meer de tijd vordert worden vrijheden en uitingen ter discussie gesteld. Soms leidde dat tot zeer prettige gevolgen en meestal voelt het beklemmend. Om een goed voorbeeld te geven is roken. Eerst rookte iedereen altijd en overal. Er werd niets gevraagd en ik kan me nog herinneren dat dit zelfs in een vliegtuig overal was toegestaan. Op enig moment kwam men er achter dat roken grote gevolgen had voor onze volksgezondheid.
De eerste beperkingen werden opgelegd: op werkplekken moest je er samen uit zien te komen, was zo’n maatregel. Dat werkte natuurlijk niet: roken is verslavend en de drang naar een sigaret is te groot. Iedereen pafte dus gewoon door. Daarna werden rookruimtes gemaakt en werd het roken op de werkplek verboden. Nog wat later werd het aantal rookruimtes verkleind en nu is het zover dat er in het gehele gebouw niet meer gerookt mag worden. Zelfs niet rondom het gebouw. Toen de sigaret vertrok van de werkplek, was ik als niet-roker al tevreden omdat daarmee de roker alleen zichtzelf en zijn verslavingsgenoten nog bewierookte. Maar de antirooklobby ging verder vanwege de volksgezondheid, waardoor ook alle vervolgmaatregelen werden getroffen. Bovendien zijn de accijnzen op roken zo hoog geworden dat het zowat onbetaalbaar is geworden voor de roker. De bedoeling is dus om dit in zijn geheel te gaan uitbannen. Prima, maar vrijwillig is de keuze niet.
En dan begint de zaak door te slaan. In 2016 wilde de WHO al een filmwijzer invoeren voor rook scènes in films. Ook zouden films waarin wordt gerookt voortaan alleen nog toegankelijk moeten zijn voor volwassenen. Overheden kunnen daarvoor de filmkeuring gebruiken. Volgens onderzoek blijkt het kijken naar roken in films zodanig uitnodigend dat jongelui zouden worden aangezet om te gaan roken. Nog even en het wordt verboden om oude films te gaan kijken.
En dan zitten we op een nieuw punt. Niet alleen roken is verboden om nog mee te worden geconfronteerd, maar ook zaken als blote schouders, ruggen, borsten en billen op foto’s, films en schilderijen roepen vraagtekens op als het om kunst gaat. Kan dit nog in het #MeToo tijdperk en de daaruit voortvloeiende vertrutting?
Het ergste is dat kunstwerken die al decennia of eeuwen oud zijn nu ook met de nieuwe normen te maken krijgen. Schilderijen worden zomaar uit exposities weggehaald omdat er ophef is over de afbeelding.
Je moet ook uitkijken wat je allemaal doet, want voor je het weet wordt jouw gedrag breed uitgemeten binnen de social media en heeft er al een volksgericht plaatsgevonden omdat je een mening plaatst, gaat scheiden of een affaire hebt. .
Volgende stap is de historie. Nederland is groot geworden door kolonisatie en handel in alles wat je maar kunt bedenken. Daarbij werden volkeren onderdrukt, slavernij ingezet en racisme was standaard. Nu ontstaat er een soort wroeging met de Zwarte Pietendiscussie als triest dieptepunt. Maar ook afbeeldingen van rijke witte mensen met slaven en borstbeelden van zeehelden, die met het oog op de huidige normen het niet zo nauw namen staan ter discussie.
Veel dingen kun je veranderen, maar niet het verleden. Je kunt proberen de aandacht op de kwetsbare zaken uit het verleden te verdoezelen, maar daarmee wordt het eigenlijk alleen maar pijnlijker. Beter is om uit te leggen waarom we de helden van vroeger nu niet meer zo heldhaftig vinden, in plaats van alle beelden en straatnaamborden te verwijderen. Zonder die van het voetstuk gevallen helden waren we nu niet zo rijk, dus we hebben stiekem aan toch veel aan ze te danken.
En zo sluipt de hypocrisie hoe langer hoe verder in onze maatschappij. En daarmee ook de tegenstellingen. De verschillende culturele en religieuze vertegenwoordigers vliegen elkaar met enige regelmaat in de haren, waarbij de autochtonen zich dan gaan beroepen op een Joods-Christelijke traditie. Eigenlijk een benaming om andere uit te sluiten. En zo polariseren we ons een slag in de rondte.
Ik begin ontstellend te verlangen naar de jaren 70…
KLIK OP ONDERSTAANDE KNOP OM DE MIJMERING TE BELUISTEREN