Wie betaalt de coronacrisis?
De crisis was nog geen week oud en onze regering gaf aan dat ze hele diepe zakken had. Dat was tot dan toe de later vitale beroepen niet eerder opgevallen, gezien de krenterigheid waarmee de vitale beroepers: verplegers, politiemensen en onderwijzers tot dan toe het bos zijn in gestuurd. Maar de 90 miljard die men had uitgerekend dat de crisis mogelijk zou gaan kosten zouden wel opgehoest kunnen worden. In een filosofische bui die ik deelde met een vriend van mij kwam ik echter toen al op een mogelijke schadepost van 1000 miljard euro voor Nederland alleen. Dit uitgerekend op de achterkant van een bierviltje.
Deze crisis is economischer verwoestender dan een oorlog, omdat we een aantal dingen niet weten: wanneer is het afgelopen en wat moeten we doen en laten om de effecten van de crisis te mitigeren? Er worden allerlei deskundige wetenschappers erbij gehaald. Die zien alleen de wereld vanuit hun eigen spectrum. De deskundige viroloog stelt een 1,5 meter maatschappij voor maar de psychiater geeft aan dat de wereld dan gek wordt. De viroloog die in een land woont waarmee men wel kan beschikken over mondkapjes vindt dat iedereen met zo’n lelijk ding moet lopen, terwijl onze Hollandse zuinige doctoren zeggen, dat deze dingen niet helpen. Ze maken de besmettingskans alleen maar groter. Deze mening is ingegeven omdat we in het begin van de crisis de gehele vrije voorraad aan China voor goed geld hadden verkwanseld. Men ging er toen nog van uit dat China ver weg lag. Nu het virus hier ook zijn verwoestende uitwerking heeft, zitten we zonder. Dan kun je maar beter zeggen dat het toch niet helpt en de zaak alleen maar erger maakt als je ze wel gebruikt. En blijkbaar weet het virus precies waar het moet zijn, want de qua aanpak allemaal verschikkende landen sluiten hun grenzen en zetten er zelfs containers op om te voorkomen dat het virus wordt geïmporteerd. Alsof het virus een vluchteling is die je kan terugsturen. Pijnlijk wordt duidelijk dat we in Europa op de verkeerde vlakken samenwerken. In plaats van de bollingsgraad van schoenveters Europees te regelen zouden we juist op het gebied van gezondheidszorg elkaar moeten vinden. Tot op heden werd dit onbegrijpelijk genoeg als een belangrijke nationale kwestie gezien. In de middeleeuwen hadden we al de pest over de halve wereld dus ook toen wist men eigenlijk al beter.
Alle overheden zijn ineens genereus geworden. En hoewel we in het begin minister Hoekstra ons probeerde gerust te stellen met de diepe zakken die ons land had, is het inmiddels wel duidelijk dat deze zakken aan de onderkant gescheurd zijn. Dat geld vliegt weg naar werkeloosheidsuitkeringen en het bijspringen bij zelfstandigen en bedrijven. Meestal hebben we jaren nodig om een fatsoenlijke verdeelsleutel te vinden als er al iets verdeeld kan worden. Echter door de omvang van de crisis moet er direct gehandeld worden en dat wil zeggen dat dan meestal de hardste schreeuwers het eerst worden geholpen. Hele sectoren staan langs de kant zonder geld of uitzicht.
En dan die app. Laat me niet lachen. Een corona-app die jou waarschuwt voor de corona-omgeving. Een IT project geïnitieerd door de overheid en in uitvoering door particuliere bedrijven. De meest gevaarlijke cocktail van geldverspilling, privacy-verkwanseling en discriminatie.
Wie gaat deze crisis betalen?
De europersen staan te stampen en honderden miljarden euro’s worden in het systeem gepompt. Europa houdt de rente kunstmatig super laag, want anders is helemaal niemand in staat om de kosten te dragen. Maar wie gaat ooit deze schulden aflossen? De totale staatsschuld van Europa zal naar astronomische hoogtes stijgen en de landen die al in de problemen zaten komen hierdoor helemaal in een onmogelijke positie. Er zal nog heel wat gepuzzeld moeten worden.
Maar hoe gaan wij -thuiszitters- hiervan iets merken?
Als je in een beroepsgroep zit die vet op de botten heeft dan zullen eerst de liquiditeiten worden aangesproken. Is er geen geld op de bank, dan rest alleen sanering of schuld maken. Veel bedrijven zijn afhankelijk van een seizoensgebonden cashflow. Als dit seizoen nu is dan vrees ik voor hun toekomst. In de vitale beroepen waren al tekorten wat arbeidskrachten betreft. De vele mensen die nu in de WW komen zouden kunnen overschakelen naar dergelijke beroepen. Drie problemen: het wordt slecht betaald, mensen zijn niet opgeleid en het wordt uiteindelijk betaald uit de algemene middelen. We moeten samen de kosten voor de vitale sectoren ophoesten. Daar zit geen verdienmodel achter, al zijn er neo liberalen die dat wel denken. Droom maar lekker verder.
En nu heb je een gezond bedrijf, maar de portemonnee is toch leeg, doordat de omzet grotendeels is weggevallen terwijl de kosten gewoon doorgaan. Die bedrijven gaan saneren en alle werknemers komen op de markt. Ik vraag me af of er genoeg formulieren zijn bij het UWV? Het digitale systeem zal ongetwijfeld gaan ontploffen.
Als de portemonnee leeg is wordt het vermogen aangesproken. We komen er achter dat kantoren fake-buildings zijn, want in vele branches blijkt thuis werken zeker zo goed te werken. Daar hebben we dus een pandemie voor nodig om dit te ontdekken. Ik denk dat er veel kantoren op de markt komen. Die kunnen dan worden ingezet als schoolgebouw, als we 1,5 meter uit elkaar moeten gaan zitten. Over scholen gesproken. Iedereen roept dat de kinderen door de noodtoestand achterstand gaan oplopen in het onderwijs. Ik vraag me dan wel sterk af ten opzichte van wie? Want de hele wereld zit in hetzelfde schuitje. Waarom niet accepteren dat je een jaar kwijt bent.
Het is een vreemde situatie. Ik denk dat deze crisis veel diepere sporen nalaat dan welke eerdere crisis ook. Zeker omdat de effectiviteit van de getroffen maatregel zo ongewis is. Maar het is een crisis die gelukkig iedereen treft. Misschien moeten we ons afvragen waarom we altijd maar economisch moeten groeien. Een stapje terug of geen groei is ook een optie.
De rekening van de crisis zal ongetwijfeld volgen. Misschien voeren we wel een coronatax in die een aantal jaren zal blijven om de regering meer ruimte te geven om puin te ruimen. Ik kan niet in de toekomst kijken, maar hier zijn we voorlopig nog niet uit.