We mogen dit voorjaar naar de stembus. Het is in maart weer 4 jaar geleden dat we onze stem konden uitbrengen voor de Tweede Kamer. Normaal gesproken zijn de voorbereidingen al in volle gang en zijn alle partijen bezig met hun campagnes.
Deze campagnes zijn er op gericht om mensen te bereiken met een politieke overtuiging. De praktijk leert dat je dan als politieke beweging je moet laten zien. Dit is overigens ook het verwijt van het publiek: De politiek is alleen zichtbaar in verkiezingstijd.
Bij deze verkiezingen ligt het anders. Bijeenkomsten in het centrum van het dorp zijn niet toegestaan, de 1,5 metermaatschappij met mondkapjes maakt het moeilijk om direct te communiceren en vele kiezers komen niet eens buiten de deur. De campagnestrategen moeten erg creatief zijn om hun volgelingen te vinden.
De datum voor de verkiezing zelf komt ook alsmaar dichterbij. Op 17 maart is het zover. Gemeentes zitten te tobben met deze verkiezingen nu in Coronatijd. De enige echte zichtbare acties zijn dat 70 plussers per post kunnen stemmen, de verkiezing over drie dagen wordt uitgesmeerd en de uitbreiding van het aantal machtigingen van 2 naar 3. Persoonlijk vind ik dit wat slappe maatregelen. Mensen moeten bij het stemmen per post naar buiten om het stembiljet op de bus te doen. Vooral 70 plussers zijn niet altijd goed ter been. Het posten van het stembiljet kan moeilijk uitvoerbaar zijn of moet worden uitbesteed, met alle risico’s van dien. Hoe garandeer je dat een schriftelijke stem op deze wijze is gegeven door de kiesgerechtigde?
Tweede actie van het uitbreiden van de machtigingen is ook al niet zo prettig. Er moeten ID-kaarten worden gekopieerd en de kans dat de gemachtigde stemt op de voorkeur van de kiesgerechtigde is niet gegarandeerd. Dat is een kwestie van vertrouwen. Niet voor niets was het aantal machtigingen beperkt tot 2, om het ronselen van stemmen tegen te gaan. Uitbreiding van het aantal machtigingen kan dus leiden tot fraude.
En dan de stemlocaties. Ik moet altijd stemmen hier op een school op de hoek. Het stemlokaal zoals dat altijd was ingericht, is niet geschikt voor de 1,5 metermaatschappij en aangezien we geen tijdsframe hebben waarbinnen we mogen stemmen, kan het dus plotseling erg druk zijn hier. Zeker ook als er nog eens 3 tot 4 officials bij aanwezig zijn. Als we fysiek moeten stemmen, zouden we dus veel meer stemlocaties moeten hebben waar doorstroom mogelijk is. Je stapt aan de ene kant het stemlokaal in en aan de andere kant ga je eruit.
Een extra probleem is dat de vrijwilligers in het stembureau vaak zelf tot de risicogroep behoren en twijfelen over hun inzet die dag.
Vroeger was alles beter zeggen velen van ons. Ooit, voor het rode potlood, konden we elektronisch stemmen. Tot en met 2006 heb ik alle stemmingen elektronisch uitgebracht. Je liep een stemlokaal in, deed de administratieve afhandeling en met een paar drukken op knopjes was je stem uitgebracht en geteld. Bijkomend voordeel: Een uur na het sluiten van de stembussen had je de uitslag. Dit bleek na verkiezingen in 2006 echter gevoelig voor hacken en fraude, dus dat werd afgeschaft. Er is daarna niet meer gekeken hoe je de digitale stembus verder zou kunnen ontwikkelen en beveiligen. De enige mogelijkheid is nu om je stem in het rood kenbaar te maken. Meestal zat er een rood potlood aan een kettinkje in het stemhokje. Dat kan natuurlijk niet als we midden in de derde golf Corona zitten. Het gebruik van dit potlood is overigens niet verplicht. Je mag ook zelf een balpen, stift of potlood meebrengen om je stem uit te brengen, als het maar een rode kleur afgeeft. Het gevolg van de Coronatijd is dat alle gemeentes tienduizenden rode potloodjes zullen moeten bestellen, waarmee Bruynzeel weer goed is.
Maar wordt het allemaal niet te complex? En krijgen we dit allemaal wel veilig geregeld voor de verkiezingen in maart?
Veel mensen twijfelen nu of ze wel gaan stemmen. Het virus waart nog steeds rond en is niet weg op 17 maart. Voorzichtige mensen zullen -zeker als ze nog niet gevaccineerd zijn- mogelijk de deur niet uit willen. Zijn ze nog geen 70 jaar oud, dan kan hun stem verloren gaan als ze niet buiten komen.
Kan dit wel in een democratie?
Hoe langer hoe meer wordt ook de vraag gesteld of we wel moeten gaan stemmen. We hebben een demissionair kabinet wat feitelijk ook geruststellend is. Er kunnen geen rare besluiten worden genomen door het kabinet zonder een kamermeerderheid. En in de Coronatijd is het enkel van belang om deze megacrisis te beheersen.
Corona kan ook betekenen dat kiezers gaan switchen van partij, omdat ze hun stem nu laten afhangen vanwege het standpunt hierover van een partij en geen oog meer hebben voor andere onderwerpen. Als we dus midden in de coronatijd een verkiezing gaan houden, zou dit tot een uitslag kunnen leiden waarvan de kiezer mogelijk later spijt krijgt.
Waarom kunnen we in 2021 nog steeds niet digitaal stemmen?
We kunnen rekeningen betalen met onze horloges, we kunnen medische informatie van onszelf opvragen met apps en websites. Dit zijn zaken waar we blijkbaar wel voldoende vertrouwen in de techniek hebben om digitaal af te werken. We lopen hierbij minstens een zo groot risico dan bij het uitbrengen van een verkeerde stem. We hebben allemaal een DigID en zouden zodoende veilig kunnen stemmen.
Nee; lekker stemmen met een potloodje en het telwerk blijven mensenwerk. Daar kan zeker helemaal niets mee mis gaan? Als we van digitaal stemmen de afgelopen jaren werk hadden gemaakt zaten we nu niet met dit dilemma.
Wat mij betreft laten we het kabinet demissionair en kiezen we pas als we zeker weten dat we elke kiezer kunnen bereiken. Kom maar op met die vaccinaties!