De digitale techniek schrijdt voort. Dertig jaar geleden beperkte digitale oplossingen zich tot one-trick-pony’s. Je kon iets met tekst, met foto’s of geluid. Maar inmiddels kunnen we alles mengen. Eén van de nieuwste inmiddels toegankelijke technieken is om beelden en geluid zodanig te vervormen dat je persoonsverwisselingen in beeld kunt brengen en de getoonde personen iets kan laten zeggen alsof ze het ook werkelijk uitspreken.
Vaak zie je hier slappe aftreksels op TikTok of Facebook, waarbij bijvoorbeeld Donald Trump nog iets idioter vertelt, dan hij normaal al doet. Door knutselwerk in de editing van de video en de audio kun je dus iemand iets laten zeggen, wat hij of zij nooit gezegd zou hebben. Als zo’n kunstig geknutseld filmpje op bepaalde wat meer gezagwekkende forums wordt gedeeld, kan het overkomen alsof het getoonde beeld de waarheid is. De techniek is inmiddels zover toegankelijk en verfijnd dat het niet ondenkbaar is dat daarmee de waarheid ondermijnd kan worden. Zo zullen onschuldige internetbezoekers op gratis fora als Facebook, Instagram. Twitter en TikTok de getoonde beelden ook als waar kunnen bestempelen en daarmee hun visie op mensen of onderwerpen kunnen bijstellen.
Factchecking wordt eigenlijk een must, terwijl juist de afgelopen jaren dit door de groei van meningen op de social media vaak wordt overgeslagen. Voor echt journalistiek nieuws moet worden betaald. Vroeger werden journalisten het land in gestuurd om artikelen te schrijven waarbij de meningen werden gewogen en gecheckt- hoor en wederhoor. De artikelen werden gepubliceerd in kranten en degelijke tijdschriften. Maar nu kan elke toetsenbordridder zijn eigen verhaal als zijnde de waarheid publiceren. Bronvermelding of feitenonderzoek gebeurt niet of nauwelijks. En omdat hoe langer hoe minder mensen willen betalen voor nieuws beperken ze zich vaak tot de commerciële gratis bronnen. Veel mensen vinden de tsunami aan info op de social media wel prettig, zeker als ze je door de algoritmes van die media ook nog in een informatiebubbel duwen. Als je vindt dat de wereld groen is, zal Facebook je een groene wereld voorschotelen. Door niet alleen in tekst, maar ook in beeld en geluid kletspraat te vertonen overtuig je mensen zeker sneller en gaan ze zaken voor waar aannemen.
Deepfake is dus eng, al is het inmiddels in de filmindustrie de gewoonste zaak van de wereld. Door deze technieken toe te passen in combinatie met chromakey worden er heel wat productiekosten bespaard, terwijl de kijker van niets weet. Maar films zijn meestal fictie, waardoor dit volledig geaccepteerd is.
Het blijkt ook dat de techniek wordt ingezet om je geheugen te beïnvloeden. Dan wordt het enger. In een documentaire werd een meisje met watervrees in open water met een stand-in verwisseld. Deze stand-in zwom in open water en in de montage werd het gezicht van het meisje met watervrees op het gezicht van de stand-in geplaatst. Het meisje moest de film een aantal keren bekijken en in haar hoofd werd de watervrees vervangen door wat ze van zichzelf zag in de film. Het gevolg was dat ze de watervrees overwon. Leuk voor haar maar best wel eng.
Brainwashing met behulp van deepfake blijkt dus te werken. En tegen te houden is het niet. De middelen om dit te realiseren zijn eenvoudig te verkrijgen en bereikbaar voor iedereen. Niet alles wat je dus ziet of hoort is wat het is.
Met het creëren van deepfakes ontstaan er chantagemiddelen. Zeker als mensen worden afgebeeld in een bijvoorbeeld pornografisch filmpje en dit wordt verspreid, moet het slachtoffer zich gaan verdedigen voor iets wat niet is gebeurd en loopt de persoon enorme imagoschade op. Weliswaar kan het verwijderen van content van de media snel georganiseerd worden, maar er hoeft maar één man te zijn die een kopie heeft gemaakt en het circus kan overnieuw beginnen.
Het stelt daarmee ook de echte media in een kwaad daglicht. Als het zo eenvoudig is om de waarheid te verdraaien, waarom doen de publieke media dit dan ook niet? Dit wantrouwen groeit en zeker met bijv. Donald Trump is ‘fake news’ met de regelmaat van de klok geroepen. Dit was zijn gevleugelde uitspraak als er weer eens een beschuldigende vinger naar hem werd opgestoken. En inmiddels is deze attitude van de ex-president van de VS diep geworteld. Per definitie moet men het nieuws van de reguliere publieke media wantrouwen is nu het devies van complotdenkers. En zeker nu we in een surrealistische wereld leven waarin allerlei beperkingen worden opgelegd begint dit devies zich uit te breiden. Mensen willen alleen horen wat ze zelf al van mening waren en wantrouwen andere meningen.
Met een ronduit schandalige campagne waarin met een dikke middelvinger de coronamaatregelen werd geschoffeerd wist Baudet zijn electorale achterban te viervoudigen in de Tweede Kamer. En dit ondanks het feit dat de partij een implosie had ondergaan. Met leuzen dat we nu onze vrijheid weer terug moeten krijgen wist hij de criticasters van het coronabeleid en wanhopige ondernemers die hun nering zien verdampen achter zich te krijgen. Men is de pandemie kotsbeu en Baudet lijkt de verlosser..
Omdat de coronabesmettingsgolven zo onvoorspelbaar zijn en de effecten van de maatregelen niet overal zichtbaar zijn, is ontkennen ook een gedachtengoed dat onderwerp is van fake news.
Het is al lang bewezen dat met afstand houden, hygiëne in acht nemen en voorkomen van massa’s dat we het virus meer op afstand houden. Maar vanwege de zogenaamde onzichtbaarheid circuleren er veel ‘alternatieve’ waarheden, waarvan Forum voor Democratie dankb aar misbruik heeft gemaakt.
Zeker omdat voor nieuws hoe langer hoe minder wordt betaald is het opletten geblazen met wat je leest en hoort. Ga goed na of meningen die je leest uit betrouwbare bron komen. Een betrouwbare bron is helaas een heel subjectief begrip in deze wereld waarbij men elkaar hoe langer hoe meer wantrouwt. En lees vooral niet de commentaren op social media onder nieuwswaardige berichten en laat je daar zeker niet door lijden.
Fake News.