9/11

Het was 9 september 2001. Ik was op mijn werk, op de Conservatoriumlaan in Tilburg; bij Interpolis. In die dagen hingen er verspreid over het gebouw enkele tv’s met meestal CNN erop. Veel andere nieuwszenders waren er nog niet. De tv’s werden ook gebruikt om interne journaals te tonen. Streamen naar de werkplek was er toen nog niet bij. De berichtgeving op CNN was over het algemeen wel wat ‘luidruchtig’. Als het ergens maar een beetje uit de hand liep dan kreeg je gelijk ‘breaking news’. Het was op die bewuste zonnige dinsdagmiddag business as usual tot ongeveer 3 uur ’s middags. Een vliegtuig boorde zich in één van de Twin Towers en het was direct breaking news op CNN. Dit was toch wel heel verontrustend. Via één van de TV’s ben ik dit nieuws gaan volgen en een complete rampenfilm kwam langs.

Aanvankelijk dacht men aan een ongeluk, hoewel een aantal complotdenkers toen al een terroristische aanslag niet uitsloten. Duidelijk werd dat de complotdenkers gelijk hadden toen een half uur later een tweede vliegtuig zich boorde in de andere Twin Tower. Zowat live gezien op tv. Op slag was duidelijk dat dit geen toeval was. Nadat alle rampscenes zich hadden voltrokken, inclusief de ineenstorting van de beide gebouwen hield ieder zijn adem in. Wat gaat er nu gebeuren? Dagenlang werd het vliegverkeer mondiaal stilgelegd. Zou er nog meer ellende volgen?

Na 9/11 werden er nog op diverse plaatsen poederbrieven bezorgd, waardoor het onveiligheidsgevoel groter en groter werd. Ondanks dat de aanstichter van de aanslag in september een Saoedische onderdaan was en er geen Afghaan bij betrokken was, werd Afghanistan door Amerika als de bron van het kwaad gezien. Door de overheersing van het middeleeuwse regime van de Taliban, bleek dit volgens Bush en consorten de bakermat te zijn voor extreem terrorisme gericht op het westen, met name de Verenigde Staten. De Amerikanen verklaarden de oorlog tegen dit geteisterde land en zouden die Osama Bin Laden daar wel even uitroken. Dat even duurde 20 jaar en net als bij de nutteloze Vietnamoorlog trokken ook nu de Amerikanen zich terug zonder overwinning met veel frustratie en 25000 slachtoffers aan hun zijde. Nog voor de Amerikanen weg waren had de Taliban de macht weer terug in handen. De Amerikanen waren bezig met een War on Terror tegen de Afghanen, maar de vele bondgenoten die ook in Afghanistan kwamen helpen om de democratie op te bouwen hadden een heel andere agenda. Die wilden dat Afghanistan een democratische staat werd en dat de mensenrechten zouden worden gerespecteerd. Ook ons Nederlands leger heeft zich hier voor ingezet. Allemaal voor niets. Binnen no time verandert dit land in een rechteloze bananenrepubliek, waar vrouwen en minderheden worden onderdrukt en van een rechtsstaat geen sprake meer is.

Destijds schreef ik ook al mijmeringen en mijn eerste reactie toen was dat het gedaan zou zijn met onze privacy. Het was natuurlijk voor de Amerikanen beschamend dat er een aanval plaatsvond op Amerika van binnenuit. Dat was wel het laatste wat men kon verwachten. Bovendien bijzonder effectief uitgevoerd door een groep van minder dan 20 mensen die niet schuwden hun eigen leven op te offeren voor hun goede zaak. Mijn eerste conclusie was dat er een maatschappij zou komen waarbij we allemaal in de gaten gehouden zouden worden. Dat was ook het geval, want ruim een maand later werd de Patriot Act aangenomen door het congres in Amerika, waardoor de overheid verregaande bevoegdheden kreeg om informatie over terrorisme te verzamelen. Zodanig ruim dat we nu nog huiverig zijn om clouddiensten af te nemen van Amerikaanse bedrijven, omdat die bedrijven verplicht zijn de Amerikaanse overheid mee te laten kijken. Met de fijnmazigheid van gekoppelde beveiligingsapparatuur, schimmige netwerkcomponenten, louche software en uiterst onhandig gedrag van de mensen ligt ons leven nu op straat. We hebben ook hoe langer hoe minder te vertellen over onze eigen spullen.

Hoe erg is dit? Sommige mensen worden compleet paranoia bij dit idee. Andere mensen vinden dat ze zo onbelangrijk en onbenullig zijn, dat het niet uitmaakt wat men van ze weet: ik ben niet interessant. De meeste mensen zitten qua denkwijze tussen deze twee uitersten. Je kunt jezelf proberen te wapenen tegen het big brother-effect, maar het blijft uiterst moeizaam als een digitale kluizenaar door het leven te gaan, zeker in onze Westerse maatschappij, die vol hangt met camera’s, en toegangschecks. Bovendien wordt alles digitaler, waardoor dataoverdracht en -opslag randvoorwaardelijk zijn. Omdat de burger geen idee heeft wat er met de data gebeurt, zal hij de partijen moeten vertrouwen of juist niet. Als je de boel wantrouwt heb je het wel zwaar. Vele wantrouwers gaan geloven in complottheorieën en krijgen daarbij science fictionachtige visioenen van een wereld die door een piepkleine elite wordt bestuurd. Hoewel dataverwerkers zich aan allerlei regels moeten houden is de controle erop flinterdun. Vandaar dat de Amerikanen de Huawei-apparaten niet vertrouwen. Ze vermoeden dat de hardware van dit merk informatie lekt naar China. Zelfs door het uit elkaar halen van de apparaten kan het zijn dat je dit niet kunt vinden. De wereld is één groot spionagenetwerk geworden.

En zo is de War on Terror uitgegroeid tot een War on People.