Er is veel ophef over de extra kosten die cafetaria-eigenaren moeten gaan vragen voor het plastic afval. In tegenstelling tot de flesjes en blikjes, waar sinds kort statiegeld op wordt geheven is er geen financiële prikkel bij de consument. Wel een probleem. Alles wordt hiermee duurder en wat lost het voor de consument op? Als ik in 2023 naar de friettent ga, dan app ik -sinds de coronatijd- thuis mijn bestelling door en rijd ik op het afgesproken afhaaltijdstip naar de betreffende locatie om een papieren zak in ontvangst te nemen met meestal papieren en kartonnen doosjes. Dat zou ook plastic kunnen zijn, als de cafetaria-eigenaar onder een steen heeft gezeten. Waarschijnlijk zijn de plastic verpakkingen goedkoper en eenvoudiger bij het verdelen, maar de wet die op 1 juli is ingegaan dwingt bij het gebruik van plastic, hier iets voor te rekenen. Het wordt dus duurder, Want ook alternatieven worden of zijn duurder. De consument is de klos. De ondernemer ook, omdat hij de doorberekende verpakkingskosten moet specificeren in zijn kassa.
Ik geloof niet dat deze nieuwe wet ons gaat helpen om het zwerfafval en de productie van plastic wezenlijk te verkleinen. Het is een mooi voorbeeld van symboolpolitiek. Met het invoeren van statiegeld op flesjes en blikjes was er nog wel een logica te vinden. Dit was vooral omdat er al innamepunten waren en het eigenlijk alleen een uitbreiding is op het al bestaande systeem. Deze nieuwe wet biedt geen alternatief aan de consument en ook niet aan bijv. de cafetaria-eigenaar. Grootschalig is er namelijk nog geen goed, eenduidig alternatief bedacht, dus elke ondernemer bedenkt zelf een list. Dat maakt het ook voor de consument allemaal niet duidelijker:
Welke frietbakker is nu wel of niet milieubewust bezig en wat betaal ik er voor? De meest eenvoudige weg is gewoon de prijs omhoog doen en de klant laten betalen. Dat zal in veel gevallen ook gebeuren, want de gemiddelde frietbakker is niet per definitie een wereldverbeteraar en zal het allemaal onzinnig gaan vinden. Met deze maatregel wordt het milieu niet minder belast en gaat alleen de prijs omhoog. En dat in tijden van torenhoge inflatie.
De klanten hun eigen pannetjes, bakjes en schaaltjes mee laten nemen wordt ook al geopperd. In zo’n geval is vooraf bestellen en klaarzetten er niet meer bij, want de frietverkoper kan pas aan de slag wanneer jij de potjes en de pannetjes als consument aanlevert.
Er wordt ook al geroeptoeterd dat dit niet hygiënisch is, omdat de frietbakker niet weet of het pannetje wel goed afgewassen is. De frietsector ziet het idee van de wetgever om eigen potten en pannen mee te brengen niet zitten. Niet efficiënt en onhygiënisch dus. Op zich lijkt het een sympathiek idee, maar welke ondernemer is nu in het gat gesprongen om wel kwalitatief goede herbruikbare frietbakjes te produceren en op de markt te brengen?
Het is nu 1 juli, de wet gaat in, maar ik heb nog niets gezien. Uiteraard zijn er al veel cafetaria’s aan de slag gegaan met kartonnen bakjes. Die hebben geen zin in al die administratieve en logistieke rompslomp. Terug naar de oude puntfrietzak is ook nog een optie.
En is de meeneemmaaltijd nu het grootste probleem qua plastic afval? Als het gaat om zwerfafval wellicht wel, maar in de grote afvalhoop is het maar een speldenprik. Ik neem boodschappen af van een bedrijf waardoor ik maaltijden zelf kan bereiden. Het milieuvoordeel zit daar al in het feit dat je exact de juiste hoeveelheden krijgt. Je gooit bijna niets weg wat het eten betreft. Niet wat verpakkingen overigens. Elk ingrediënt is apart verpakt en vaak in plastic of blik. Ook de slager biedt al zijn vleeswaren aan op plastic schaaltjes met plastic tussenvelletjes en een plastic zakje. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Dat is qua afvalvolume veel groter dan die frietbakjes. Alleen zullen ze niet zo gauw als zwerfafval worden gedumpt.
Is dat dan de volgende stap die we als consument moeten ondergaan? Naar de slager met je vleeswarenverdeeldoos of tupperwarebakjes? Ook hierover zal de sector dan gaan mopperen.
Wat me opvalt is dat dergelijke wetten al jaren in een aanloop zitten en men toch pas na gaat denken als de wet op het punt staat om actief te worden.
Zijn we nu zo onverschillig geworden? Of komen er gewoon teveel regels op ons af?
En nu gaat het alleen nog maar om afval.